11 december 2011
Midden onder ons
Els Van Hove
Vandaag is het
Gaudete zondag, Gaudete is het latijn voor weest verheugd. Weest
verheugd omdat vandaag de komst van de Heer aangekondigd wordt.
Wij zijn vandaag verheugd hier samen te zijn in de naam van de Heer
die wij, Vader, Zoon en Heilige Geest noemen.
Wij beginnen deze viering met een
zeer vrolijk lied uit onze zangbundel:
317 "De steppe zal bloeien".
Inleiding
Het is de gewoonte
om tijdens de vieringen in de adventstijd een plek te geven aan
de jaarlijkse campagne van welzijnszorg tegen armoede. Die is dit
jaar opgebouwd rond de slogan armoede is geen kinderspel
waarbij in het bijzonder de strijd tegen de armoede bij kinderen
wordt beoogd. Brigitte heeft vorige zondag de campagne uitvoerig
belicht, ik zal dat zeker niet opnieuw doen. We hebben straks wel
opnieuw Robbie op bezoek en ik wil het ook wel even hebben over
wat specifiek op deze derde adventszondag voorzien is. Het is vandaag
de actiedag in de campagne waarbij tijdens alle vieringen in Vlaanderen
wordt opgeroepen om een gulle bijdrage te leveren. Soms in collecte
omslagen , anders per omhaling of overschrijving. Het verbindt ons
vandaag in filosofenfontein met de bredere kerk en het lijkt wel
of wij daardoor een vlechtwerk vormen dat een steviger draagvlak
geeft aan de politieke en sociale doelstellingen van welzijnszorg.
De oproep tot actie sluit ook aan bij de lezing die we straks zullen
horen, waarin de omstaanders, al dan niet gedoopten, aan Johannes
de Doper vragen wat moeten wij doen?. Wat moeten wij
doen? Is dit niet een verwijzing naar een soort van hiernumaals
waarbij we ons streven naar het Goede concreter willen krijgen en
in het hier en nu gesitueerd? Wij kunnen dus inderdaad geld geven.
Anderzijds is er misschien toch ook iets meer mogelijk en nodig.
Het mag dan al zijn dat financiële armoede bestreden moet bijven,
misschien kunnen wij ook focussen op onze eigen, toegenomen, emotionele
armoede, want zo zou ik het wegvallen van betrokkenheid op de ander,
het miskennen van verbinding met de mensen om ons heen, eigenlijk
willen duiden.
Geld geven én het wegwerken van emotionele armoede, een tweeluik
hier en nu om een onrechtvaardige verdeling van middelen aan te
pakken. Actiezondag in de welzijnzorgcampagne.
Onze lezing van vandaag gaat dus over Johannes de Doper.
211 "Het lied van de doper"
(strofe 1 en 5 en 6)
We lezen de versie
van onze lezing over Johannes de Doper uit de straatbijbel
die enkele weken geleden het licht zag. Als knipoog naar de straatkinderen
die gemakkelijk ook kinderen in armoede zijn. Het empatisch vermogen
dat spreekt uit de hertaling (niet herinterpretatie) naar de taal
van deze kinderen is een voorbeeld, zo lijkt me, van betrokkenheid,
tegenpool van emotionele armoede
..
Uit de torrie van mattie
(3:17)
Johnnyboy de Doper
Een man die
johnnyboy heette, maakte noize in de woestijn van Judea. Zijn
streetname was 'De Doper'. Niet omdat hij een hosselaar was, die
dope verkocht. Ook niet omdat hijzelf zo dope was, ofsow. Maar
hij doopte mensen met water. Hij doopte mensen in het water. Kopje
onder. Daarmee lieten ze zien dat ze zich schoon wilden wassen
van al hun fouten en een nieuw leven wilden beginnen.
Overal waar hij kwam, riep De Doper: Maak een U-turn, want
een nieuwe wereld is op komst! Jullie lopen op de verkeerde weg,
peeps! Het koninkrijk van God komt eraan! A New World Order! Revolution
is coming!
Over deze man had de profeet Jesaja al geschreven: Iemand
schreeuwt in de woestijn: Veeg de straten schoon, make way,
want de messias komt eraan!
De Doper droeg simpele streetwear van kamelenhaar. Maar verder
was deze man een soort kruising tussen een rastafari en zo'n into
the wild type dat je weleens op Discovery ziet. Een survivor.
Hij leefde van sprinkhanen en wilde honing, ik zweer het je vriend.
Uit alle steden en buurten kwamen de mensen naar De Doper. Zelfs
helemaal uit de grote stad Jeruzalem. Wholla, ze stonden in de
rij alsof de Media Markt faillissementsuitverkoop had. Ze lieten
zich door hem dopen in een rivier. Die rivier heet de Jordaan
(net als die buurt in Damsko). De peeps die zich lieten dopen,
vertelden De Doper alle slechte dingen die ze hadden gedaan en
alle fouten die ze hadden gemaakt. Ze wilden een nieuw leven beginnen.
Er kwamen ook religieuze leiders kijken. Toen De Doper hen zag,
riep hij: Slangen! Denken jullie dat je safe bent voor God?
Jullie vinden jezelf omin goed, hè? Jullie vinden jezelf
heel wat. Maar jullie zijn hypocriet. Als je zegt dat je bij God
hoort, laat het dan zien in je leven. Practice what you preach!
Ik doop met awa, maar na mij zal er een Man komen die doopt met
vuur. Deze Man zal dopen met de heilige Geest. And He will judge
you! De Doper maakte geen fa2. Deze kill was doodserieus.
Toen kwam Jezus uit postcodegebied Galilea naar de Jordaan. Hij
wilde door De Doper gedoopt worden. Maar De Doper zei: U
zou mij moeten dopen in plaats van ik U! Jezus zei:: Nee
swa, doe het nou maarwant het is de wil van God.
Aight, zei De Doper. Gelijk toen Jezus gedoopt was
en uit het water omhoog kwam, ging de hemel open. De Geest van
God kwam als een duif naar beneden. De duif ging op Jezus' schouder
zitten. En uit de hemel klonk een stem: Dit is mijn Zoon
van wie Ik hou. Hij is de bom! Van Hem word ik omin blij.
Bedenkingen bij de Evangelietekst
Het doet wat
met een mens, zon viering voorbereiden. Er is dus echt wel
veel te lezen en te vertellen over deze tekst. Het was toen ook
een donkere tijd waarin de mensen op zoek waren naar zingeving en
spiritueel wat op de dool waren. Enige gelijkenis met vandaag valt
wel op. Er waren verschillende dopersbewegingen die opriepen tot
gehoorzaamheid aan Gods wet. Jezus was getroffen door de verkondiging
van Johannes, was er ook naartoe gereisd en ging in op diens appèl
om zich te laten dopen. Het was een dopen om te ontsnappen aan Gods
oordeel, een zogenaamde Metanoia doop. Oproep tot omkeer.
Dit betekent eigenlijk NA-denken waardoor je van gedacht verandert
en dit omkeren in denken ook leidt tot omkeren in doen. Het gaat
om concrete daden hier en nu...
En het had gekund dat niet Jezus met zijn beweging maar wel Johannes
met zijn volgelingen de overhand zou hebben gekregen in de spirituele
stroming die wij nu christendom noemen. Ze hadden veel gemeen maar
verschilden eigenlijk wezenlijk. Niet alleen in hun kledij en hun
culinaire voorkeuren, Jezus hield van tafelen met het betere wijntje
erbij, Johannes at slakken en sprinkhanen en gelukkig ook een beetje
honing. Er wordt overigens nogal wat getafeld in de bijbel en het
gaat er ook vaak over voedsel. Johannes predikte in de woestijn
en trok door zijn charismatisch optreden mensen naar zich toe, zo
ook Jezus zelf overigens. Jezus predikte in de steden en trok zelf
rond, hij zocht de mensen op. Waar Johannes oproept om het oordeel
van God te vermijden en zich daartoe te laten dopen roept Jezus
op tot het Rijk Gods.
De joden waren er toen van overtuigd dat zij in Gods plan de meest
begunstigde natie waren. Johannes haalt die gedachte onderuit en
vertelt hen dat ook zij aan het oordeel van God niet zullen ontsnappen.
Hij was een onheilsprofeet en hij zag in God een strenge rechter.
Jezus daarentegen focust op verblijdend nieuws en ziet God als heil
voor de mens. Johannes was er van overtuigd dat hij slechts de voorloper
was van de Heer. En met de Heer komt ook het oordeel, maar dat kon
men met vertrouwen tegemoet zien op conditie dat men deelt met de
medemens en zijn job doet zoals die moet gedaan worden. Eigenlijk
zegt hij zoiets als : onderschat niet wat je kan bereiken, in je
directe omgeving liggen mogelijkheden om Goed te doen, om mensen
tot hun recht te brengen. Waar wij hier en nu kleine dingen Goed
doen veranderen we de wereld. Actiezondag weet je nog wel..
Lied 221 "Omdat hij niet
ver wou zijn"
Er is dus vanalles te vertellen
bij onze lezing vandaag. Ik wil graag meegeven wat voor mij de kerngedachte
is geworden. Ik ben in deze evangelietekst bij het lezen en herlezen
eigenlijk steeds teruggekomen op de zin Midden onder u
,
en we hebben dat zonet ook prachtig gezongen. Deze zin verwijst
voor mij naar een Goddelijke aanwezigheid in de mens, onder de mensen
en de uitnodiging daar naar op zoek te gaan. Evenzo kan ik die begrijpen
als een verzoek om ook zelf mijn leven en gedrag in te richten rond
het Goede en naar het Goede. Het brengt het Godsbeeld expliciet
naar hier ipv daarboven en maakt het concreet hier en vandaag met
aanspreking voor elke mens.
Dat deze ene
zin "Midden onder u
" voor mij in dit verhaal centraal
kwam te staan heeft ook te maken met een gebeuren hier in filosofenfontein.
Tijdens een viering kwamen er een aantal onder ons getuigen over
wat geloven voor hen betekende of inhield. Johan Fevery was één
van hen. Wij herbeluisteren wat hij toen vertelde.
Tekst van Johan
Wat betekent
geloven voor mij? Zoals zovelen ben ik opgegroeid in een gezin
waar de christelijke spiritualiteit voorop
stond, en in de studentenparochie heb ik zeer positieve levenservaringen
gehad in de vele gesprekken met Seppe Yperman, Herman Servotte
en zovele anderen. Ik probeer dan ook in de voetsporen te treden
van die zeer bijzondere man, Jezus van Nazareth, de zichtbare
uiting en duiding van Gods liefde voor de mensen. In tegenstelling
tot de toen geldende gewoontes stelde Hij het welzijn van iedere evenmens,
hoe die ook is, voorop en dit zelfs boven de strikte joodse wetten..
Kinderen, vrouwen en zelfs vreemdelingen werden ook belangrijk.
Dit is de kern van de boodschap die Hij bracht.
Deze boodschap van liefde voor iedere mens, die we ontmoeten,
probeer ik ook door te geven aan mijn kinderen en kleinkinderen,
wat niet altijd eenvoudig is in deze tijd. Zo zei onze zoon toen
hij 19 jaar was o.a. na het lezen van Dawkins hoe kan je
in deze tijd nog geloven, moeder? Mijn vrouw vroeg hem toen:
geloof je nog in mij? Geloof je dat ik je nooit opzettelijk
kwaad zou berokkenen? Na even nadenken zei hij ja in
jou kan ik wel geloven. Misschien is geloven wel vertrouwen
hebben in iemand antwoordde zij Vertrouwen hebben
in een kracht die wij God noemen en die we ontmoeten in mensen.
Jongeren vragen ons ook waarom wij nog naar zondagsvieringen gaan?
Wij gaan, omdat wij ons daar telkens opnieuw laten inspireren
en aanmoedigen om evangelisch te leven, geloven is niet vrijblijvend.
Het gaat om een houding, waarbij het welzijn van de evenmens moet
nagestreefd worden, en dit in een wereld die, als je de mediakanalen
openzet, ons overspoelt met geweld, egocentrisme en liefdeloosheid..
Soms vergeet ons kerkinstituut dat Jezus als een eenvoudige, wijze,
eerlijke, mens-nabije leraar rond trok, die het welzijn en de
waardigheid van zijn evenmens stelde boven de strikte wetten.
Zelf lees ik daarom nogal wat over de eerste kerkgemeenschappen
en over de joodse wereld in de eeuwen vóór
Christus, om mijn geloofstraditie beter te begrijpen. Ik lees
ook de kritische kristelijke denkers van onze tijd, die geloven
in een zoekende kerk en die proberen de traditionele leer van
de kerk te hertalen vanuit de wereld waarin we nu leven. Maar
toch besef ik, dat het slechts in het ontmoeten is van mensen,
die zich inzetten voor anderen , dat we iets van God kunnen ervaren.
Of zoals Johannes schreef in zijn eerste brief: "Niemand
heeft God ooit gezien, maar als we elkaar liefhebben blijft God
in ons, en is zijn liefde in ons volkomen geworden.
Dit is me zeer
bijgebleven en ik heb dat tekstje al vele malen herlezen. Het was
toen eigenlijk voor het eerst in 45jaar dat ik kon ontsnappen aan
de vraag of God bestaat, en voor het eerst dat ik niet meer gevangen
zat in het zeer binaire antwoord daarop ja of nee. De reflectie
van Johan en Maggy gaf aldus de derde weg. Midden onder ons dus.
En ik heb al veel plezier gehad aan dit zo voelbaar inzicht. Wanneer
Johannes dan aankondigt dat het Goddelijke onder de mensen en midden
de mensen verwacht kan worden greep ik automatisch terug naar die
derde weg - idee. En vanzelf werd die ene zin : Midden onder ons
, de centrale en opvallendste gedachte.
Iets doen aan wat ik de emotionele
armoede heb genoemd, en Marcel twee zondagen geleden verticale revolutie
in de diepte van ons hart. Dat keert ook terug naar deze gedachte
dat wij mensen, in de manier waarop we met elkaar omgaan, dat Rijk
Gods hier op aarde kunnen gestalte geven. En het zegt ook dat we
dat blijkbaar deze dagen wat aan het verliezen zijn.
Offerande Lute music
of the renaissance Robert Ballard - Corante
150 Tafelgebed : die naar menselijke
gewoonte
Communie: - Leonard Cohen
The Land of Plenty
Communielied : 218 Uit uw verborgenheid
Slotgebed
Bij alles wat gebeurt ,
Schrikwekkend, mensonwaardig,
open ons hart en ons verstand
voor wat ook gebeurt, en geschiedenis maakt :
gerechtigheid die volbracht wordt
mensen die zich inzetten,
ten einde toe
(Huub
Oosterhuis, Kom ons bevrijden, pg 192, partim)
Mensen die zich inzetten, ten einde
toe.. Om de oproep van vandaag tot actie ook wat te laten nazinderen
tot in de huiskaner, midden onder u, kan je bij het buitengaan een
appel meenemen.. het is geen appel maar een appèl.
195 Zegening: "Met vrede
gegroet en gezegend met licht!"
|