Kerstmis 2018

Vrede op aarde voor alle mensen die Hij liefheeft.

Lut Saelens

Intredelied: The day Thou gavest John Ellerton

De dag die Gij gaf Heer, is nu ten einde
Het duister valt, zo gij gebiedt
Wij legden ons morgengebed in uw handen
Nu zegene ons dit avondlied.

Wij danken dat al uw wak're getrouwen
- terwijl de aarde wentelt in't licht -
het zwijgen verbreken en blijven bouwen
als wachters op muren, dag en nacht.

Zo zij het, Heer: uw troon zal nimmer
(zoals de aardse machten nu)
verzwinden, uw koninkrijk kome voor immer
en heel uw schepping ruste in U.

Begroeting:

Welkom op deze kerstviering. ‘Eer aan God in de hemel en vrede op aarde voor alle mensen die Hij liefheeft.’ zingt een hemels koor voor de herders in het verhaal van Lucas. Laten we onze harten open stellen voor die vrede en samen bidden en zingen in verbondenheid met de Vader, de Zoon en de Heilige Geest en met alle mensen, hier en waar ook in de wereld.

het lied van een herder: nr 272: een droom die aanwaait van verre

Inleiding

In de advent, de donkerste tijd van het jaar, waren we samen op weg naar het licht. De lezingen in die periode gaan over Gods droom, die ons via de profeten in plastische beelden voorgesteld wordt. Zo kennen we de prachtige profetie van Jesaja die het heeft over de woestijn die vruchtbaar wordt, zwaarden die tot ploegscharen worden omgesmeed, de wolf en het lam, de panter en het bokje die in vrede zullen samenleven. We zien het zo voor ons, alsof alles reeds gerealiseerd is. Gods ambitie met de mens reikt blijkbaar heel ver.

De profetiën leiden ons week voor week naar het kerstgebeuren. De boodschap van hoop waarvan ze doordrongen zijn hebben we broodnodig in een tijd waarin conflicten of problemen worden uitvergroot en opgeklopt. Waarin de angst en het wantrouwen wordt aangewakkerd. Het debat harder, radicaler maar ook simplistischer is geworden, om het met de woorden van premier Michel te zeggen.

Gaan we mee in het verhaal van de onheilsprofeten van onze tijd of laten we ons inspireren door de bijbelse profeten die het hebben over Gods droom voor ons? Een niet evidente keuze want de tweede optie veronderstelt een diep geloof en grenzeloos vertrouwen. De weg naar de echte vrede, de vrede die God voor ons droomt, is een lange weg. Maar elke stap, hoe klein ook brengt een beetje licht en draagt het potentieel in zich om een reuzenstap te worden of een kantelmoment te betekenen.

Hier op Filosofenfontein dragen mensen op hun manier en binnen hun mogelijkheden bij tot de realisatie van Gods droom. Sommigen helpen migrantenkinderen op school of brengen op een andere manier wat licht in het leven van de meest kwetsbaren. We symboliseren dit door het aansteken van de vier adventskaarsen. Intussen bidden en zingen we samen.

Gebed samen en Lied 128: Heel het duister…

Heel het duister…

Alleen in de nacht zelf wordt het verlangen gewekt,
Alleen in het duister kennen wij de waarde van het licht.
Ontsteken wij voor elkaar in deze nacht uw licht
als een vlam van hoop,
als een stem tegen het donker,
als een gebed om vrede.

Heel het duister…
Een licht voor wie waar ook ter wereld
huis en haard zijn kwijt geraakt
Een licht voor wie enkel kunnen omzien
in verdriet om wat verloren ging.

Heel het duister…
Een licht voor wie gescheiden zijn door haat
en alleen nog geloven in eigen vooroordelen:
Een licht voor ouders die hun kinderen het
allernodigste niet kunnen geven .
Een licht in onszelf
opdat het Kind in ons geboren mag worden
en wij zijn weg zouden gaan zoals Hij hier op aarde leefde:
Jezus Messias.

Heel het duister…

(vrij naar S. De Vries)

Inleiding tot Jesaja

In de lezing van vandaag heeft Jesaja het over een kind dat zal geboren worden. Een kwetsbaar kind met de kracht van een heerser, met een goddellijke kracht. Hij zal onder andere vredevorst genoemd worden en aan de vrede zal geen einde komen.

God geeft ons een staaltje van wat vertrouwen betekent: juist in het meest kwetsbare is de kiem aanwezig voor de realisatie van het ondenkbare. Zoals in dat weerloze, vluchtelingenkindje dat daar onder de boom ligt.

Jes 9, 1-6

Lied 393: In ’t laatste van de dagen zal het zijn.

Inleiding tot het Kerstoratorium

Vrede is een centraal thema geweest doorheen het ganse leven van Jezus. Zijn leven en al zijn getuigenissen tonen ons de weg naar een diepe vrede. Een vrede zoals de wereld ons die niet kan geven. In het evangelie van Johannes zegt Jezus: ‘Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie zoals de wereld die niet geven kan.’ (Joh.14,27)

Met de geboorte van Jezus zette God een belangrijke stap in de evolutie van de mensheid. Hij komt onder ons wonen. Niet uit heersers, maar uit eenvoudige mensen wordt een kind geboren. Zijn taak: mildheid, mededogen, liefde tot het uiterste. Vrede voor de mensen die Hij liefheeft. Luisteren we naar het eeuwenoude verhaal dat we samen afsluiten met lied 265 Nu zijt Wellekome.

Evangelie: Klein Kerstoratorium Oosterhuis

In die dagen werd een bevel uitgevaardigd door keizer Augustus dat er een volkstelling moest worden gehouden over heel de wereld. Deze volkstelling vond plaats voordat Quirinius landvoogd van Syrië was. Allen gingen op reis om zich te melden, ieder in zijn eigen stad.
Ook Jozef ging op weg en omdat hij uit het geslacht van David was, trok hij vanuit Nazareth in Galilea naar Judea toe, naar Bethlehem, de stad van David, om zich daar te melden, samen met Maria zijn vrouw die zwanger was.
En terwijl zij in Bethlehem verbleven, brak het uur aan dat zij bevallen moest. Zij bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene, wikkelde hem in doeken en legde hem neer in een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg. Nu waren er herders in de buurt; die nacht in het open veld hielden zijn de wacht bij hun kudden.
Plotseling stond voor hun ogen een engel des Heren, en de glorie des Heren omstraalde hen, zij werden zeer bevreesd. Maar de engel sprak tot hen: wees niet bevreesd, want ik verkondig u een grote vreugde die voor heel het volk bestemd is. Heden is u in de stad van David een redder geboren, de Heer, de Messias. En dit zal u een teken zijn: gij zult een pasgeboren kindje vinden, het is in doeken gewikkeld, het ligt in een kribbe.
Plotseling was de engel omringd door een schare van hemelse machten. Zij verheerlijkten God en zij riepen: ere zij God in de hoge en vrede op aarde voor alle mensen van goede wil. En het geschiedde toen de engelen van hen waren weggevaren naar de hemel dat de herders zeiden tot elkaar: laat ons gaan zien het woord dat daar geschiedde.

Nu zijt wellekome

Homilie (deel 1)

In deze kerstnacht nodigt God ons uit om deelgenoot te worden aan Zijn droom van verzoening en vrede. Verzoening in de eerste plaats met onszelf: met onze tekorten, onze kwetsbaarheid, en de scherven van ons verleden. Met het onvolmaakte leven zoals het zich aan ons aandient. Een hele opgave!

Onlangs stuurde iemand mij een you-tube filmpje over Kintsugi, een kunstvorm die erin bestaat om gebroken keramieken potten te lijmen. Kintsugi is geïnspireerd op het Zen-Boeddhisme. De scherven van een gebroken pot worden niet weggegooid maar stuk voor stuk weer aan elkaar gelijmd. Het doel is niet recyclage: de gelijmde pot spreekt je op een andere manier aan dan de oorspronkelijke pot. De vorm is dezelfde maar de barsten worden niet gecamoufleerd maar juist met goud gevuld, en vormen een patroon dat elke gelijmde pot uniek maakt. Het opnieuw heel maken van de pot is een traag, nederig proces van zorgzaam kiezen, van voorzichtig proberen. Vooreerst moet men beslissen of het de moeite is de pot terug heel te maken, en vervolgens met welke scherven men eerst zal beginnen. Wat meest haalbaar is om mee te starten. Elke scherf wordt gezien als uniek en anders behandeld. Het ganse proces is een metafoor voor het zorgzaam omgaan met, of opnieuw heel maken van wat beschadigd, gekwetst of onvolmaakt is. Om er zelfs iets beters van te maken dan het eerst was. Een metafoor voor zorg en respect voor het gekwetste in onszelf maar ook voor het gekwetste in de mensen rondom ons.

Het filmpje heeft me sterk ontroerd en in een flits zag ik God als de liefdevolle kunstenaar die het gekwetste in mijn leven weer heel maakt en me terug op weg zet in de richting van mijn unieke bestemming. Niet volmaakt maar zoveel menselijker. Is dit niet de kern van vrede en verzoening?

De weg naar heling, naar vrede en verzoening gebeurt zowel naar binnen als naar buiten. Innerlijk en uiterlijk herstel gaan samen. De Franse trappist, Christian de Chergé, prior van het klooster in Tibhirine die in 1996 samen met zeven medebroeders werd ontvoerd en vermoord, heeft daar op het einde van zijn leven op een indrukwekkende manier van getuigd. Ongetwijfeld was hij diep doordrongen van Gods vrede, toen hij in zijn afscheidsbrief tot het uiterste ging: Verzoening met zijn moordenaar en zo ook verzoening en heling van het Algerijnse volk.

Luisteren we naar een stukje uit zijn afscheidsbrief die hij geschreven heeft in het licht van zijn komende dood. Nadien zingen we lied 219: wakend uitzien.

Uit de afscheidsbrief van Christian de Chergé:

‘Als ik ooit-en dat kan vandaag al gebeuren-het slachtoffer word van terrorisme, dat nu blijkbaar alle vreemdelingen wil treffen die in Algerije wonen, dan zou ik graag hebben dat mijn gemeenschap, mijn kerk en mijn familie zich herinneren dat mijn leven gegeven was aan God en aan dit land.
Dat ze aanvaarden dat de enige Heer van alle leven niet vreemd kan zijn aan dit bruuske einde. Dat ze voor mij bidden, want hoe kan ik een dergelijk offer waardig bevonden worden? Dat ze de band kunnen leggen tussen deze dood en de even gewelddadige dood van veel andere mensen waaraan men onverschillig voorbijgaat omdat de slachtoffers naamloos blijven.
Mijn leven is niet meer waard dan dat van een ander. Ook niet minder. In elk geval heeft het niet de onschuld van de kindertijd. Ik heb voldoende geleefd om te weten dat ik mee schuld heb aan het kwaad dat in de wereld, helaas, lijkt te zegevieren, zelfs aan het kwaad dat mij blindelings zou treffen.
Ik zou graag, als het zover is, in een flits de luciditeit hebben die me in staat stelt vergiffenis te vragen aan God en mijn mens-broeders en tegelijk van ganser harte hem te vergeven die mij ombrengt…

Lied 219: Wakend uitzien.

Homilie deel 2

Mensen , zoals Christian de Chergé, die in staat zijn tot dergelijke verzoening overtuigen mij van de goddelijke kracht die hen inspireert en drijft. Een kracht die hun de moed geeft om heel ver te gaan en grenzen te overschrijden die normaal gezien onmogelijk door mensen te overschrijden zijn. Het zijn mensen die de vrede en de mildheid van God in elke vezel van hun lichaam en diep in hun binnenste ervaren hebben en erdoor begeesterd werden. Ze beseften dat het werk dat ze deden geen mensenwerk was, maar iets groters, iets gedreven door een kracht die verder ging dan hun menselijk kunnen. Dezelfde kracht die reeds in de kiem aanwezig was in het kind in de kribbe. En die in de kiem aanwezig is in elk van ons.
Kertsmis is een belangrijk kantelmoment in de heilsgeschiedenis van de mensheid op de weg naar vrede en verzoening. Vrede en verzoening met het leven zoals het zich voltrekt met vreugde en pijn, en met de wereld in al zijn begrensdheid en al zijn wonderen.
Door de geboorte van Jezus is God niet meer gescheiden van de wereld, maar geeft Hij het signaal dat Hij onder ons is komen wonen. Kerstmis is een stap in de richting van het visioen uit de Openbaring van Johannes, dat we onlangs in het leerhuis hebben besproken. Vooral de volgende verzen spraken mij bijzonder aan: Openb 21, 3-4: Ik hoorde een luide stem vanaf de troon, die uitriep: ‘Gods woonplaats is onder de mensen, hij zal bij hen wonen. Zij zullen zijn volken zijn en God zelf zal als een God bij hen zijn. Hij zal alle tranen uit hun ogen wissen. Er zal geen dood meer zijn, geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn, want wat er eerst was is voorbij.’
Als dat geen mooie droom is! Wat en wie houdt ons tegen om aan de realisatie ervan te beginnen?

Aanbrengen van de gaven

Oergebaar: lied 149

Tafelgebed 161

Communielied: 270: vanwaar zijt gij gekomen? .

Slotgebed

Heer God, Gij zijt de oorsprong
van dat onbedwingbaar verlangen naar vrede in ons.
Uw scheppingskracht beroert ons blijvend,
de gestalte van Jezus laat ons niet los,
uw Geest blijft ons voortstuwen en inspireren.
Wij bidden U:
laat de droom nooit in ons verloren gaan,

de droom die in ons spreekt van uw Rijk onder ons,
van mensen in verbondenheid.
Wek in ons de taal van de vrede
die bemoedigt en samenbrengt.
Dat vragen wij U voor vandaag en morgen en alle dagen.