20 januari 2019: 2e zondag C Nieuwe wijn voor nieuwe vreugde
(Jo. 2, 1 -12
) Frank Cuypers 1. Lezingen Jes
62, 1 – 5; Ps 96; 1 Kor 12, 4-11; Joh 2, 1-12 2.
Kruisteken + verwelkoming: Goedemorgen
beste mensen. Wij weten ons samen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Genade en vrede voor ieder van jullie. Welkom op deze koude maar zonnige en mooie zondag in januari. Gezegend deze dag! Wij beginnen deze viering met het lied 103 “Gezegend deze dag”. 3.
Openingslied: 103 Gezegend deze dag 4. Inleiding: Einde
van het eerste bedrijf. Ongeveer met deze woorden sloot Marcel vorige week met de viering over het doopsel van Jezus de kersttijd af. Vandaag beginnen we dus met het tweede bedrijf, met iets nieuws. Vanaf
vandaag lezen we de teksten over het openbaar leven van Jezus. Het is vandaag zijn eerste optreden; wij zijn zijn spoor bijster geraakt sinds zijn verdwijning in de tempel. Wellicht had Hij het tot nu druk als zoon van de timmerman. Maar vandaag treedt Hij voor het eerst naar voren tijdens het bruiloftsfeest in Kana. Ik
ben persoonlijk heel erg geboeid door dit verhaal. Het beeld van de grote kruiken water is een beeld dat mij geregeld voor ogen komt. Een drukke agenda, privé, op het werk en met engagementen daarbuiten laat zich soms gevoelen als het sleuren met grote gevulde kruiken. En het vaak beperkte resultaat van al dat gesleur, vaak vooral heel veel alledaagsheid, geeft dan het gevoel als van de smaak van water, niet van wijn. Kruiken van 2 of 3 metreten, dat zijn kruiken van 40 of 60 liter, gevuld met alledaagsheid, met water, niet met wijn. U herkent zich misschien voor een deel in wat ik vertel. Een gevoel van ontmoediging. Je voelt de zwaartekracht van de routine, maar blijft voortboeren. In een samenleving met grote ongelijkheden, met mensen in armoede en op de vlucht, een samenleving waar de waarde van het menselijk leven langs alle kanten onder druk staat. Een samenleving waar onze godsdienst en geloof onder druk staan. Hoe
moeten we ons hierbij staande houden ? Hier
voor het altaar staan 6 kruikjes. We vullen die dadelijk met water. Met het water van de alledaagsheid, van de onvolkomenheid, het resultaat van onze ijver. Maar ook met de smaak van onze inzet, onze goede bedoelingen, samenwerking, van onze beste krachten, onze vader-, moeder-, broeder – of zusterliefde ... Laat
ons deze kruiken nu vullen en bij God brengen en bidden: Heer neem het aan. Heer neem ons aan. Kyrie
Eleison – refrein 111 Wij
staan hier met onze eerste kruik, de
kruik van bodemloos verdriet omdat
het feest voorbij is: echtgescheidenen of vrienden die mekaar verloren. Heer,
vul onze kruik met begrip en met de nabijheid van verzoening. Heer
ontferm U. Kyrie …. Wij
staan hier met onze tweede kruik, de
kruik van bitterheid omdat
het feest anders verliep dan we droomden. We
bidden voor de vele ouders van wie kinderen een andere weg gingen dan
ze hoopten. Heer,
vul hun kruiken met warmte, genegenheid, gastvrijheid en geduld. Heer
ontferm U. Kyrie Wij
staan hier met onze derde kruik. Er
is angst en onzekerheid omdat
het feest nooit begonnen is. We
bidden voor jongeren die geen werk vinden, of
die geen plek hebben om thuis te komen, of
hun weg in het leven verloren. Heer,
vul hun kruiken met weerbaarheid en moed om keuzes te maken. Heer
ontferm U. Kyrie Wij
staan hier met onze vierde kruik. Er
is veel vermoeidheid en ontmoediging in de kerk omdat het er te weinig feest is. Bidden we voor kerkmensen die zich wel willen inzetten maar zich alleen voelen, zich
te weinig geruggensteund weten. Heer,
vul hun kruiken met verbeelding, creatieve liefde en inspiratie. Heer
ontferm U. Kyrie Wij
staan hier met onze vijfde kruik. Voor
velen blijven de kruiken leeg omdat
niemand ze met water vult. Bidden
we voor mensen die op het leven uitgekeken zijn, die
het niet meer zien zitten. Heer,
vul hun kruiken met verwondering en met nieuwe energie. Heer
ontferm U. Kyrie We
staan hier met onze zesde kruik. Er
zijn teveel kruiken boordevol gevuld met kwaadheid en boze gedachten. Bidden we voor hen die anderen pijn doen, die voor anderen hardvochtig zijn. Heer,
giet hun kruiken leeg en vul ze met zachtheid en tedere ontferming. Heer
ontferm U. Kyrie 5.
Openingsgebed Zoals het licht ons elke morgen nieuw verschijnt, Ons wekt en koestert met zijn stralen – Wek Gij God zo ook mij. Zoals de zon geen dag ons in het donker laat – Laat mij uw trouw ook nu weer dagen. Schep doorgang aan wat zorgen baart Wat angst aanjaagt En zet mij recht weer op mijn voeten: Niet moedeloos, Niet hopeloos verlamd maar opgericht, Met opgeheven hoofd tot U, Mijn Zon, mijn dag, mijn licht. (S. de Vries) 6. Inleiding op het evangelie Tweede
bedrijf. Er begint iets nieuws. Iets belangrijks en iets definitiefs. Johannes brengt dit aan door het bruiloftsfeest in Kana te laten doorgaan op de derde dag. De derde dag is in de Schriften altijd de dag van het definitieve. Op de derde dag zal Jezus verrijzen. Op de derde scheppingsdag verzamelde God het water. Op de derde dag ging Mozes water zoeken in de woestijn, op de derde dag trok het volk door de Jordaan het beloofde land binnen. Op de derde dag van de week werd in het Oude Israël getrouwd. Op de derde dag gebeurt het. Een periode van wachten en uitzien wordt voltooid en afgerond. Een nieuwe tijd begint met een nieuwe boodschap en een nieuw perspectief. Het eerste optreden van Jezus gebeurt op de derde dag. Jezus
treedt voor de eerste maal naar voren op een bruiloft. Ook hier haalt Johannes bewust zijn inspiratie in het Oude Testament. De profeten gebruikten regelmatig het beeld dat God wil zich verloven met zijn volk. In het verhaal van Johannes wil God zich opnieuw verloven met zijn volk, doorheen de persoon van Jezus. God gaat een nieuw verbond aan. De bruiloft is hier een beeld van de tederheid en trouw van deze verbintenis. Maar het feest verloopt niet zoals gepland. Johannes brengt een dramatisch element binnen door te zeggen dat de wijn was opgedronken. Ons geloof, was verwaterd zegt Johannes. De beleving van de Thora was uitgehold, de ziel was verloren. En daarbovenop keken heelwat mensen ook in die tijd uit naar een nieuw begin. Mensen die hoopten dat dit oude beeld van de bruiloft weer inhoud zou krijgen en dat zij zouden kunnen dansen en zingen van blijdschap, omdat het contact was hersteld. In
het verhaal van Johannes is het telkens Maria die de boodschap van het volk vertolkt. Vandaag wijst ze Jezus er op dat er geen wijn meer is. Met andere woorden: ze komt zeggen dat het niet goed gaat met haar volk en dat het nodig is dat er iemand met een nieuwe visie komt. Die
nieuwe tijd en nieuwe boodschap verwoordt Johannes met het beeld van water dat wijn wordt, en wel een wijn zoals men er nog nooit een had geproefd. Jezus brengt vanaf nu in woord en daad een totaal nieuwe visie. Vandaar dat Jezus in dit evangelie steeds herhaalt dat Hij niet van deze wereld is, dat Hij als zoon van God van boven komt en dat de mens ook opnieuw moet geboren worden. We moeten een transformatie doormaken zoals water tot wijn wordt. Een transformatie die ons tot nieuwe, gelukkige mensen maakt en de aanzet is van een nieuwe omgang met elkaar en met de aarde. In
Jezus viert God bruiloft met zijn mensen. Jezus is in Kana de gastheer die de messiaanse vreugdewijn inschenkt. Er waren zes kruiken, staat er. Zes is het getal van de onvolkomenheid. Met Jezus begint de tijd van volkomenheid. Jezus is de voltooiing van de joodse heilsorde. Met Hem verandert alles. Er komt nieuw leven. Vandaag begint het tweede bedrijf. We luisteren naar het evangelie van Johannes. 7.
Evangelietekst: 8.
Tussenzang: 804 Alles wacht op U vol hoop 9.
Homilie: Het
verhaal van Kana herinnert aan dat andere schriftverhaal over de bruidsmeisjes, die even ontzet vaststelden: “onze lampen gaan uit”. In de twee gevallen is de nood dezelfde: de normaal voorziene voorraad wijn en olie is uitgeput. De kruiken zijn leeg. In dit gemis doet zich de dorst op een geheel eigen wijze gevoelen: waar kunnen we wijn bekomen, wie lest er onze dorst, wie komt ons in onze uitputting en nood te hulp? Het
kan ons allemaal overkomen. Jarenlang hebben we met enthousiasme en geestdrift, de ene dag al beter dan de andere, van onze roeping geleefd en vreugde gevonden in het geloof en in onze inzet. Maar dan gebeurt het onverwachte: ons geloof en onze inzet zijn stilaan leeg geworden, geestloos. Het enthousiasme en de vreugd zijn eruit, de bron lijkt uitgedroogd, de voorraad uitgeput. Wanneer
Jezus erbij komt krijgt het verhaal en ook onze vragen een onverwachte maar essentiële wending. Jezus is in het evangelieverhaal blijkbaar al bekend als iemand bij wie je in noodsituaties terecht kan. Als
Jezus beveelt: “Doe die kruik vol water” dan hoor je hem eigenlijk zeggen: “Doe elke dag naar de maat van je mogelijkheden wat je moet doen”. Vul elke dag die voor je open ligt met de menselijk normale portie goedheid en dienstbaarheid, ook met de menselijk normale portie vertrouwen en vergeving, met alles wat je dagelijkse plicht en opdracht is. Het kan zijn dat heel deze vulling van je levensdagen je soms maar water lijken, waterachtige alledaagsheid, verwaterde routine, smakeloze vervelende plicht, enz. Maar alleen met deze vulling van je kruiken kan Jezus wonderen doen. Alleen deze vulling van je leven kan Jezus “vervullen”. Hij kan je dagen vol-maken, vol van goddelijkheid, vol van oneindigheid. Wat onvolkomen blijft naar mensenmaat, kan door Jezus tot volkomenheid gevoerd worden. Wat naar mensenmaat soms alledaags, vervelend, plichtmatige routine kan lijken, wordt in het perspectief van God belangrijk. Het
is ook de enige manier om in het alledaagse, in het gewone, in het kleine te bouwen aan Gods’ Rijk. Jezus
kan het water van die alledaagsheid veranderen in wijn: de wijn die smaakt zoals de wijnstok er zelf smaak aan geeft: de smaak van het goddelijke, van het oneindige, van het blijvende. Hoe
zou Jezus dat doen, hoe zou dat werken? Hoe werkt die wijn? Ik denk niet dat het werkt zoals een Red Bull of energiedrank-effect. Maar ik denk wel dat als ik mij open stel voor Jezus en mij aan Hem toevertrouw, er door zijn scheppingskracht in mij iets in beweging komt. Hij verandert iets in ons en wij maken een innerlijke transformatie door. Onze moed en onze inspanningen krijgen een extra dimensie. Het
Kana-wonder kan zich voor ons elke dag voltrekken als Jezus maar over onze alledaagse kruiken zijn woord mag spreken, een “goed woord”, een “bene-dictio”. – Wat er aan menselijk vertrouwen in de kruik aanwezig is, krijgt dan de glans van Godsvertrouwen – Wat er aan menselijke hoop in aanwezig is, krijgt de dimensie van uiteindelijkheid – Wat er aan menselijke goedheid en liefde in zit, wordt veranderd tot goddelijk leven omdat het opgenomen wordt in het drie-éne liefdesleven van God zelf. – Wat er aan solidariteit en naastenliefde in zit, wordt veranderd in: “wat je aan de minsten van de mijnen gedaan hebt, alledaags, in het klein, onopvallend, heb je aan mijzelf gedaan” – Wat er aan gebed en geestesleven inzit, in je kruik van elke dag, wordt door Jezus wonderbaarlijk vervuld met wat “genade” heet: vervullende en vreugdevolle nabijheid. Verricht de Kerk in de wereld van vandaag dan niet haar mooiste heilswerk: wanneer ze de concrete mens bij zijn alledaagse kruik, in zijn diepste nood nabij is, en in die nabijheid God aan het woord laat met een woord dat een wonder kan verrichten. En bekleden wij niet de plaats van Jezus in de wereld van vandaag; dat bij ons smaak van wijn te krijgen is, smaak die wij krijgen vanuit de ware wijnstok. Ik
kom nog even terug op de symboliek van het huwelijksfeest. Met het mystieke beeld van de bruiloft in Kana wil Johannes ook benadrukken hoezeer godsdienst en geloof een feest en een bevrijding moeten zijn. In ons geloof is de vreugde serieus onderbelicht. De beklemtoning van het lijdensoffer, de passie van het Jezusverhaal krijgen veel aandacht. Dat beeld leeft ook in en buiten het christendom: we zijn een religie van lijdende opoffering, en de beloning komt later… Het lijkt erop dat er niet veel te lachen valt in ons geloof, vreugde beleven is precies niet onze sterkte. Maar dit verhaal zegt toch juist het tegendeel: geloven is bevrijdend hier en nu, en geeft vreugde. Jezus begint iets nieuws. Hij toont het gelaat van de onzichtbare God en het is van zo een heerlijkheid en overvloed dat het is als 6 kruiken van elk 2 of 3 metreten van de beste wijn. Als
Jezus in de buurt is, is er wijn voorhanden. Voor wie zijn kruiken vult met vertrouwen en hoop, en ze naar Jezus brengt, is er leven in overvloed. Voor hen ligt het beste te wachten. Nieuwe
wijn voor nieuwe vreugde. Daarmee starten wij vandaag het tweede bedrijf. Amen. 10. Offerande: muziek : Haendel – CD1 – Concerto no 6 in B flat major for harp HWV294 – Allegro moderato – track 23
+ Lied 149 – Oergebaar 11. Groot
Dankgebed:
158 – Gij die mij aankijkt 12. Onze
Vader + vredeswens: 13. Communie
– muziek CD Confessiamo la gloria di Dio – Canti della liturgie di Bose – track 12 – Cantico delle creature 14. Communielied
511 – De Heer heeft mij gezien ... 15. Slotgebed (Kana – Michel van der Plas – uit: De man van Nazareth – Lannoo) en zegen Wat
hebben wij toch meegemaakt, die
dag in Kana met de scharen die
op grote bruiloft waren en
toen de wijn was opgeraakt: hoe
Jezus kalm en soeverein de
kruiken vullen deed met water en
hoe dat daaruit even later werd
opgeschept als beste wijn. Wat
wij toch hebben mogen zien: hoe
hij daar stond, hoe al de dingen die
dag door hem zo anders gingen en
al zijn dagen nog nadien. Want
Kana was maar een begin. Aan
alles wat hij met ons deelde, aan
vreugde en armoe, vrees en weelde gaf
hij een nieuwe diepe zin: dat
hij de ziel is van het feest, dat
hij de troost is na de tranen en
hij de waarheid in de wanen, de
rijkdom van de goede geest. En
zo is het maar doorgegaaan, in
stad en land, teken op teken, het
klinkt nog steeds in onze streken: hij
is de wijn uit ons bestaan. Amen.
16. Bronnen
en materiaal Te
Kana werd er feest gevierd – Bezinning Martin Moors – 2000 Archief
Filosofenfontein Archief
Dominicanen Schilde – Bergen Jan
Nieuwenhuys: Johannes de ziener. Kok: Kampen, 2004, p. 52-59 Met
dank aan de Emmaüsgroep Leuven |