Zesde Paaszondag (2024) – Doop van Cornelius (Handelingen 10, 1 – 48)
Marcel Braekers
Openingszang 725B Psalm 25- Naar U gaat mijn verlangen, Heer
Begroeting
Tv hoeft niet altijd banaal of afstompend te zijn. Indien je religieus geïnteresseerd bent kan ik je aanraden om op zondagmorgen het programma van France II te bekijken (neem het op zodat je toch naar de viering op FF kunt komen). Gedurende 3 à 4 uur komen de belangrijkste godsdiensten aan bod en je kan alleen maar verbaasd zijn over het mengelmoes dat je wordt aangereikt. Vorige zondag sprak de opperrabbijn van Jeruzalem in de bibliotheek over het belang van de studie van de Thora. Tijdens het orthodox uurtje vertelde de patriarch van Frankrijk hoe hij in een viering de witte sluier van de patriarch van Moskou kreeg, alles in prachtige kledij en hemelse gezangen. Daarna was het de beurt aan de protestanten die in een klein kerkje liturgie vierden met trommel, klarinet en een vrouwelijke dominee als voorganger. Tenslotte kwamen de katholieken aan zet waar enkele enthousiasten spraken over een actie rond de Europese eenmaking en de bijdrage van het christendom daarbij. Het geheel eindigde met een eucharistieviering in een klein dorpje van Waals-Brabant. Het boeddhisme en de moslim-uitzending heb ik gemist, maar ik kan verwijzen naar een vrije tribune in mijn krant waar een jonge moslima haar beleving van de ramadan beschreef, een prachtige tekst die zo model mag staan bij het begin van onze vasten.
Aan het einde dacht ik: Wat een allegaartje, en dat noemt zich allemaal godsdienst. Of is het prettige diversiteit waarin fundamenteel iets verwant is? Zijn die mensen allemaal geshift of gebeurt hier iets dat ontzettend belangrijk en boeiend is?
Toen ik de Bijbelteksten van deze zondag las moest ik terugdenken aan wat ik in de namiddag had gezien. De eerste lezing vertelt over een bijzondere ervaring die Petrus had waardoor zijn ogen opengingen en hij tot het besluit komt dat de Blijde Boodschap niet alleen voor de Joden is bestemd, maar voor iedereen die daarnaar verlangt. Dat lijkt voor ons vandaag een onnozel detail maar voor de eerste leerlingen ging het om het fundament. Ze moesten hun cultuur met zijn leefgewoonten, hun verworteling in de Thora opgeven om zich over te geven aan de diversiteit, het Unheimliche, met alleen nog de houvast van de liefde en het vertrouwen dat Jezus hun gegeven had. Voor mij zit die eerste periode vol met actualiteit nu de Kerk zich voorbereidt op de volgende synode in oktober.
Lofzang 130 Alleluia
Gebed
Op Pasen, Goede God,
Hebt Gij ons leven
blijvend ingelijst in uw liefde.
In de gestalte van die Ene
Blijft Gij ons allen
Zien en herkennen.
Wees Gij,
Die voor mensen geweest zijt
Een weg uit het duister,
Dan ook vandaag
Onze reden tot juichen:
Omdat wij nog uw Stem verstaan.
Laat uw oog op ons rusten,
Omwille van Hem
Die uw woorden heeft voldragen,
Jezus Messias. (S. de Vries, Het rijk alleen, p. 276)
Lezing uit de Handelingen hfst. 11 in de versie van ‘Bijbel voor de jeugd’ p.153 – 156
Lied 581 Zoals Ik zelf gezonden ben
Homilie
Voor de evangelist Lucas, die ook de schrijver is van de Handelingen der apostelen, was dit een bijzonder belangrijk verhaal. Hij vertelt het uitvoerig met veel herhalingen en plaatst de tekst helemaal in het midden van de Handelingen. Met veel liefde beschrijft hij de levenswijze van Cornelius, de romeinse honderdman, die gegrepen is door de Joodse godsdienst en ernaar leeft zonder er te willen toetreden. Niet toevallig, want dat was de situatie van Lucas zelf vooraleer hij zich tot het christendom bekeerde. Lucas, zo wordt verondersteld, was een ontwikkelde heiden die veel sympathie had voor de Joodse godsdienst, maar nooit het statuut van proseliet had aangenomen.
De hoofdrol komt echter Petrus toe die een merkwaardige bekering doormaakt. Toen hij zijn visioen kreeg verbleef hij in het huis van een leerlooier in Joppe, schrijft Lucas schijnbaar achteloos. Op zichzelf wel heel bijzonder want leerlooiers waren permanent onrein omdat ze met kadavers van dieren te maken hadden. Vooraleer hij zijn visioen kreeg was Petrus zelf reeds onrein.
Nog bijzonder in het verhaal is dat niet Petrus besluit om de reinheidsvoorschriften op te heffen, maar dat dit van God zelf uitgaat. Er worden hem allerlei reine en onreine dieren gepresenteerd met het bevel te slachten en te eten. Gedreven door deze goddelijke inspiratie gaat hij naar Caesarea en doopt hij Cornelius en zijn gezin. Het openbreken van de Jezus-beweging gaat van God uit.
Voor de eerste christenen was dit verhaal heel belangrijk ook al was het wellicht slechts één van de vele momenten dat de grenzen werden verlegd. Wij kunnen ons vandaag nauwelijks voorstellen wat een sprong hier in de geest van mensen werd gemaakt. Elke dag, elk uur was getekend door rituelen die het reine en onreine onderscheidden. Er waren de teksten, de waarschuwingen van de priester, enz. Heel de cultuur en de godsdienst vormden een patroon om de heiligheid van Israël af te schermen en joden al doende te heiligen. En dan beslist een eenvoudige visser uit Galilea dat Gods liefde even goed bestemd is voor dit heidens gezin als voor zijn volksgenoten. Tussen haakjes: diezelfde Lucas vertelt een gelijklopend verhaal in zijn evangelie waar Jezus een ontmoeting heeft met een honderdman. Er waren dus veel verhalen over het doorbreken van patronen. Op enkele jaren tijd heeft een explosie plaats waardoor de Blijde Boodschap inspiratie wordt voor heel veel mensen.
Voor mij is dit verhaal heel inspirerend voor vandaag. Wij maken zelf op zoveel vlakken een aardverschuiving mee: in het wereldgebeuren, het dagelijkse leven rondom ons, in de Kerk en in ons geloof. In oktober komt men in Rome samen voor het tweede deel van het synodale proces. Van de hoogste top tot de gewone basis voelt iedereen dat veranderingen noodzakelijk zijn wil het geloof nog enige relevantie behouden. Onze Belgische bisschoppen schreven een moedige brief waarbij ze aandringen op een aantal veranderingen: er moeten gehuwde priesters komen, vrouwen moeten diaken kunnen worden, aan leken moet meer verantwoordelijkheid worden gegeven, er moet groter openheid komen voor homoseksuelen, enz. De belangrijkste bedenking volgens mij formuleren ze op het laatste: dat deze veranderingen niet voor heel de wereld hoeven te gelden maar misschien wel voor het Westen. Dat zou betekenen dat men afstand doet van ‘de ene, heilige, katholieke Kerk’. Dat zou kunnen betekenen dat men in Afrika anders kan denken over homoseksualiteit, de plaats van de vrouw, het priesterschap van het godsvolk. U begrijpt hoe fundamenteel dit is, maar ook hoe bang men voor deze sprong is. Ik las onlangs het boek dat Rik Torfs over het Vaticaan schreef. Wat me vooral trof in de gesprekken die hij voerde, is dat zowel kardinalen als theologen beseffen dat veranderingen zich opdringen, maar ze worden bang als men aan het eenheidsprincipe zou raken. Waar eindigt die evolutie? Een terechte vraag en zorg.
Zou het ons kunnen verder helpen als we de mooie teksten uit het evangelie van Johannes (waar ook vandaag uit wordt voorgelezen) gaan begrijpen als een kracht om zich open te stellen en niet om zich af te sluiten (zoals het bij Johannes een beetje klinkt). “Mijn gebod is dat jullie elkaar lief hebben zoals ik jullie heb liefgehad. … Jullie hebben niet mij uitgekozen maar ik jullie, en ik heb jullie opgedragen om op weg te gaan en vrucht te dragen, blijvende vrucht.” (Joh. 15, 10-19)
Zou het niet een uitdagende oproep kunnen zijn om zoveel diversiteit toe te laten en via de verschillen te ontdekken hoe er iets is dat ongrijpbaar en onmeetbaar is, maar dat de kern vormt van ons geloof? Toen ik vorige zondag al die diverse geloofsbelevingen over mij heen liet gaan, voelde ik een diepe genegenheid voor allen. Het is het enige dat ons tegelijk verbindt en de veelheid als een rijkdom ervaart.
Offerande 149
Groot dankgebed ‘Kom over ons’ in Stilte zingen, H. Oosterhuis + refrein 134 ‘laudate omnes gentes’
Na de communie 839 psalm 139. Ik koos deze psalm omdat hij getuigt van een diep Godsvertrouwen. Misschien is dat het enige houvast als we kijken naar de toekomst en denken over veranderingen in onze Kerk.
