9 november 2003: “Ecologische
voetafdruk”
Wouter en Béatrice
Vandenhole
Lied 631: “Gij die voor
alle mensen”
Inleiding (Wouter)
1. Duurzame ontwikkeling
-
Twee jaar geleden maakte Marc
een korte come-back; stemming voor
thema, met gekleurde kaartjes: meerderheid gekozen voor thema
van duurzame ontwikkeling
-
gaat over de “houdbaarheidsdatum” van onze levenswijze;
onze ecologische voetafdruk, d.i.
de hoeveelheid vruchtbare grond iemand gebruikt om te kunnen
leven
-
de ecologische voetafdruk van de gemiddelde
Belg bedraagt 6,7 ha, dat is 5 ha meer dan het eerlijke aardeaandeel,
het stuk vruchtbare grond dat voor iedere aardbewoner beschikbaar
is, want dat bedraagt 1,76 ha.
2. In
de voorbije jaren werd vooral gewerkt rond het project in
Zuid-Amerika, en rond het abstracte, globale thema van duurzame
ontwikkeling; vandaag uitnodiging om stil te staan bij onze
eigen levenswijze, de duurzaamheid ervan, en de mogelijkheden
om die wat duurzamer te maken
3. Bekommernis
om duurzame levensstijl kan meerdere bronnen hebben:
-
welbegrepen eigenbelang: zuiniger leven,
geld besparen
-
milieuredenen: bekommernis
over hoe het met onze aarde gesteld is; bekommernis om toekomst
kinderen en kleinkinderen
-
ethische redenen, redenen van sociale
rechtvaardigheid: in mate wij boven onze ecologische duurzaamheidsstand
leven, leggen we niet alleen een hypotheek op lot toekomstige
generaties, maar gaat dat ook ten koste van miljarden mensen
in het Zuiden: de hoeveelheid vruchtbare grond is beperkt,
en als wij een onevenredig deel voor onszelf opeisen, gaat
dat noodzakelijk ten koste van anderen
4. Bekommernis
om duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid, om heelheid van
de schepping, ook op mondiaal vlak, is een aspect van ons
gelovig-zijn, is een weg naar God,
zoals ook verdieping, het uitklaren van ons godsbeeld, mystiek,
een esthetische ervaring etc. dat zijn, net als andere, aspecten
van ons gelovig-zijn te cultiveren,
te onderhouden, aan te werken: dat is de roeping van de wereldgroep,
en de bedoeling van de wereldvieringen: die bekommernis wakker
houden en voeden
Ter overweging
Onrecht doet me uitschreeuwen:
God, waarom laat Gij toe dat er
Onrecht en armoede is.
Het antwoord blijft uit.
Alleen kaatst de echo mijn
vraag terug.
Ik sta verstomd dat ook mij die
vraag wordt gesteld
en vraag me af hoelang ik nog
blijf zwijgen.
(even stilte)
In de twee volgende teksten
zullen we horen om twee bekommernissen
die samenkomen in het begrip duurzame ontwikkeling:
-
bekommernis om aarde, eerbied
voor de aarde: leren leven met genoeg om onze kinderen en
kleinkinderen een toekomst te geven
-
bekommernis om en eerbied
voor elkaar, ook mondiaal, door te leren leven met genoeg
De eerste tekst is afkomstig
van een Indianenchief:
Vertel uw kinderen...
dat de aarde onze moeder is.
Alles wat de aarde overkomt,
overkomt de kinderen van de aarde.
Als de mens op de grond spuwt,
spuwt hij op zichzelf.
Dit weten wij.
De aarde behoort niet aan de mens,
de mens behoort toe aan de aarde.
Alle dingen zijn verbonden,
zoals het bloed dat een familie verenigt.
De lucht is kostbaar,
want alle dingen delen dezelfde adem.
Het dier, de boom en de mens
delen dezelfde adem.
De wind die onze grootvader
zijn eerste adem gaf,
ontvangt ook zijn laatste zucht.
En de wind moet onze kinderen
de geest van het leven geven.”
(eventjes stilte)
Exodus 16: manna in de
woestijn
Inleiding (Béatrice)
Uit Egypte zijn de Israëlieten
weggetrokken, weg uit de slavernij. De vreugde over de herwonnen
vrijheid is echter van korte duur. Nieuwe zorgen dienen zich
aan. Wat eet een mens in de dorre vlakte van de woestijn?
Het verhaal vertelt hoe de gemeenschap van de Israëlieten
begint te morren tegen Mozes en
Aäron. Het heden is zo hard en de toekomst zo onzeker dat
het volk het verleden gaat idealiseren. In hun bizarre verbeelding
wordt zelfs een slavenhuis omgetoverd tot een paradijs.
Toen sprak Jahwe tot Mozes:
“ik zal brood voor u laten regenen uit de hemel. De mensen
moeten er dagelijks op uit gaan en de hoeveelheid voor één
dag verzamelen.” … En het was avond, toen de kwartels kwamen
aangevlogen die neervielen over heel het kamp. De volgende
morgen hing er dauw rondom het kamp. En
toen deze was opgetrokken lag er over de woestijn een
fijne korrelige laag, alsof de grond met rijp was bedekt.
De Israëlieten zagen het en vroegen: “Wat is dat?” Ze wisten
werkelijk niet wat het was. Mozes
legde hen uit: “Dit is het brood dat Jahwe u te eten geeft.
En aldus heeft Jahwe bepaald: ieder mag er zoveel van nemen
als hij voor zijn familie nodig heeft. Maar
ieder mag alleen maar nemen voor degenen die in zijn tent
verblijven.”
De Israëlieten deden dat
ook: de één verzamelde meer, de andere minder. Een grote hoeveelheid bleek nooit te groot en een kleine hoeveelheid
nooit te klein, en de man die veel had had
nooit te veel, en de man die weinig had had
nooit te weinig. Ieder had juist zoveel verzameld als
hij nodig had.
Mozes vermaande hen: “Er mag niets bewaard worden voor de
volgende dag.” Maar sommigen stoorden zich niet aan Mozes’
bevel en bewaarden toch iets voor de volgende dag: toen zat
het vol wormen en het stonk afschuwelijk.
Lied 602: “Hoe ver te
gaan”
Reflecties (Wouter)
De oproep in beide teksten
is duidelijk: laten we leren leven met genoeg, uit eerbied
voor de aarde, voor onze medemensen waar ook ter wereld, en
zo ook voor God.
Vandaag willen we u daartoe
op een heel concrete manier oproepen, en we zullen u op het
einde van de viering enkele concrete tips aanreiken om de
ecologische voetafdruk van elk van u een beetje te verkleinen.
Een oproep tot leren leven
met genoeg, zeker als die zeer concreet en direct wordt, kan
afschrikken. Daarom willen we nu even stilstaan bij drie argumenten,
bij drie vooringenomenheden, drie excuses om niet op de oproep
in te gaan:
- dit
is het zoveelste verhaal van schuld en boete, van mondiale
problematieken waar ons een persoonlijke
verantwoordelijkheid aangewreven wordt die we eigenlijk
niet hebben
- (nauw
verwant hiermee) met individuele gedragswijzigingen verandert
de wereld niet; onze individuele inspanningen worden zo
teniet gedaan door een beleid van hogerhand,
of door het gedrag van bedrijven
- dit
is een oproep die zo radicaal en ingrijpend is, dat die
niet aan ons besteed is: laat dat maar over aan de echte
idealisten, voor ons, met onze concrete verantwoordelijkheden
thuis en op het werk, is die niet weggelegd
Laten we even stilstaan
bij deze excuses:
-
bedoeling van viering van vandaag is niet om
schuldgevoelens aan te praten: we zijn niet alleen en individueel
verantwoordelijk voor de wanverhoudingen in de wereld; bedoeling
is wel om te wijzen op eigen verantwoordelijkheid en eigen
mogelijkheden om er iets concreet aan te doen, om concrete
stappen te zetten om onze ecologische voetafdruk te verkleinen
-
we willen dus geen boodschap van schuld en boete
brengen, wel een van het vermogen om individueel onze
verantwoordelijkheid op te nemen
-
geen revolutionaire aanpak, geen compleet omgooien
van onze levenswijze; dergelijke radicaliteit is maar voor
weinigen weggelegd als principiële optie en als praktisch
haalbare levensstijl; wel attenderen op kleine veranderingen
in onze levenswijze die al het verschil kunnen maken; we moeten
erkennen dat er soms beperkingen buiten ons om zijn, die het
moeilijker kunnen maken: huren ipv
eigenaar; kleine kinderen in huis, ziekte etc.
De opwerpingen hebben dus elk hun merites, houden een stukje
waarheid in, maar doen geen afbreuk aan onze principiële verantwoordelijkheid;
ze milderen haar misschien een beetje
(Ter overweging)
Onrecht doet me uitschreeuwen:
God, waarom laat Gij toe dat er
Onrecht en armoede is.
Het antwoord blijft uit.
Alleen kaatst de echo mijn
vraag terug.
Ik sta verstomd dat ook mij die
vraag wordt gesteld
en vraag me af hoelang ik nog
blijf zwijgen.
(even stilte)
Reflectiemoment: muziekstuk
Tafeldienst
Communie
Lied 612 “Stem als een
zee van mensen”
Uit de kindernevendienst
We vernemen wat in de
kindernevendienst besproken/gebeurd is, als appél aan de volwassenen
Tips
(kinderen halen 6 onderste
stukken van voet weg)
2. De tweede tip heeft
te maken met onze voedingskeuze: vlees eten is zeer
belastend voor het milieu: één dagje per week geen vlees eten
helpt dan ook behoorlijk om onze ecologische voetafdruk te
verkleinen.
Wat levert dat op? Als
drie mensen in een gezin één dag per week geen vlees eten,
levert dat voor een maand een besparing van zo’n
150 m2 op
(kinderen halen 3 stukken
van voet weg)
3. De derde tip heeft
te maken met ons elektriciteitsverbruik. Ook hier is
de motivatie vooral dat het overgrote deel van onze elektriciteit
gemaakt wordt met eindige brandstoffen. Als we een maand lang
één gewone lamp in huis vervangen door een spaarlamp, en het
stand-by lichtje van onze televisie niet op laten staan, levert
dat een besparing op van 30 m2
(kinderen halen twee
tenen van voet weg)
4. De laatste tip dan:
zeg het voor één keer niet met een bloemetje! De serreteelt
is bijzonder milieubelastend. Een ruiker bloemen minder kopen
levert een besparing op van 15 m2
(kinderen halen kleine
teen van voet weg
Drie praktische aankondigingen
nog:
-
voor wie werk wil maken van
vegetarisch eten, maar inspiratie zoekt: website Eva
-
voor wie verder wil gaan dan deze tips: Ecoscore:
100 gezinnen 100 hectaren sparen; start binnen
veertien dagen, op 22
november; individueel of per 5 gezinnen in te schrijven; website
-
vanaf nu elke maand nieuwe tip om uw ecologische
voetafdruk te verkleinen op prikbord
Uitnodiging
11.11.11-weekend; politieke
actie dit jaar tegen de ongecontroleerde privatisering van
de watervoorziening in het Zuiden, die dikwijls dramatische
gevolgen heeft voor de armen. Meer info
in de extra Berichten en de folder van 11.11.11, en warme
oproep om petitie te ondertekenen!
Zending (Marcel)
Lied 520: “Dan komt de
dag”
|