2 augustus 2009: 18e zondag
Ik ben het brood om van te leven Joh.
6,35
Gonda Mertens
Inleiding
De lezingen vandaag brengen het
verhaal over het manna in de woestijn en de vraag naar voedsel in
het boek Exodus. En in het evangelie van Johannes horen we dat Jezus
voedsel is voor ons. Vorige zondag gaf Marcel de exegetische uitleg
bij het verhaal van de broodvermenigvuldiging. Ik wil nadenken over
de christelijke betekenis van deze pericope.
Brood is in de eerste plaats en bij uitstek het voedsel dat mensen
nodig hebben om te leven. Brood staat symbool voor de vervulling
van onze basisbehoeften. Brood verzadigt de honger van de mens.
Maar wat is honger en wat is honger lijden?
Voelen wij wat
honger hebben dag aan dag betekent? Via de media worden we voor
en na geconfronteerd met hongerende mensen ver en dichterbij en
de schrijnende gevolgen van het gebrek aan voedsel. Maar hongersnood,
niets te eten hebben, behoort niet tot onze dagelijkse realiteit.
Gelukkig maar
.
Wanneer we naar de kapel komen op een zondag zoals deze , en er
dan horen: het volk in de woestijn vraagt om voedsel
en
Jezus is brood voor onderweg dat God geeft, dan moet dit bijna
surrealistisch over komen. Betekent brood om van te leven
dat Jezus zo nodig is als dagelijks brood?
In de woestijn zorgt Jahweh voor voedsel
.Vandaag weten wij
dat de zorg voor het dagelijks voedsel behoort tot onze eigen verantwoordelijkheid,
hier en nu. God grijpt niet in om rechtstreeks brood aan mensen
te geven.
Jezus is brood voor onderweg, zegt Johannes. Heeft Hij dan meer
te bieden dan andere grote bezielers van de mensheid zoals; Boeddha,
Mohammed, Lao TSe, Confucius
? Meer dan religieuze genieën
of denkers uit het verleden en heden?
In beide passages uit OT en NT- vragen mensen om een teken;
aan Jahweh
aan Jezus
. Is er een verband tussen geloven
of niet geloven en een teken? Wat is de waarde van een teken? In
de homilie wil ik iets dieper ingaan op een aantal van deze vragen
.
Gebed
Heer God,wij komen hier samen
in Jezus Naam.
Hij heeft ons gezegd: Ik ben brood om van te leven,
ons dagelijks brood.
Toch is er honger in de wereld.
Maak ons vindingrijk en vastberaden om hongersnood uit te bannen.
Heer God Gij hebt ons Jezus gegeven,
Uw woord op onze levensweg.
Wij breken het brood in herinnering aan Hem.
Wij delen het brood in verbondenheid met allen,
in verbondenheid met Jezus en met U.
Zegen ons samenzijn hier en nu.
Heer God,vaak verlangen wij naar een teken
op onze tocht door de woestijn
op weg naar het Beloofde Land.
Een land van vrijheid, vrede en geluk.
Gij hebt ons Jezus gegeven, Uw Woord tot ons gesproken.
Hij heeft getoond Wie Gij zijt, een God van liefde voor alle mensen.
Heer God wij willen U horen en willen U zien
Gij God van Oneindige stilte en leegte
Gij God van levenden en niet van doden.
Onze namen staan geschreven in de palm van Uw hand,
houd ons in leven over de dood heen.
Wij danken U voor Jezus, brood om van te leven voor altijd.
Heer God, wij geloven, kom ons ongeloof te hulp.
Lezing: Ik ben het brood
om van te leven (Joh. 6,35)
Homilie
In Johannes 6,35 zegt Jezus: Ik
ben het brood om van te leven. Wat betekent dat?
Brood verwijst allereerst naar het levensnoodzakelijk voedsel voor
iedere dag. Het hongerprobleem moet de wereld uit. Het Exodusverhaal
roept ons op tot engagement: armoedebestrijding en solidariteit
met de Derde Wereld.
Vanuit het evangelie rijst voor mij de vraag: Waarom is Jezus van
Nazareth brood om van te leven? Heeft hij meer te bieden dan andere
grote leiders of religieuze genieën van de mensheid? Religies
spreken over het bestaansmysterie. Ze zoeken antwoorden op de grote
vragen van de mens i.v.m. leven en dood.
Ik ben nu nog meer dan vroeger bezig met de dood en denk na over
het leven na de dood
In
het verleden zocht ik reeds naar antwoorden in o.a. Boeddhisme en
Hindoeïsme.
Volgens het Boeddhisme is elke mens drager van de levensenergie.
De mens is als een golf in de oceaan en onherroepelijk tijdelijk.
De oceaan is tijdloos. Een fascinerende leer en levenswijsheid waar
we veel van kunnen leren i.v.m. ons leven hier en nu...
Het Hindoeïsme erkent een Zelf of een ziel. Westerlingen voelen
zich aangesproken door het geloof in wedergeboorte vanuit een ego-gericht
denken
Toch zijn wedergeboorte en Nirwana geen antwoord op
mijn diepste verwachtingen
Hindoe-mystici hebben ook heel mooie en ontroerende teksten over
de relatie God-mens.
Ik ben vooral geboeid door de mystiek en de mystici van bij ons
en ook elders zoals Eckhart, Ruusbroec, Johannes van het Kruis,
Theresa van Avilla.... Ze getuigen over hun heel diepe relatie en
eenwording met God, die niet eindigt in de dood
Jezus verkondigt eveneens een God van levenden en niet van doden.
Onze namen staan geschreven in de palm van Gods hand voor altijd.
M.a.w. al wat deel uitmaakt van mijn identiteit wordt bij het sterven
mee opgenomen in Gods liefde. Daarop hoop ik in het diepst van mijn
hart
Jezus toont ons een God die onvoorwaardelijk begaan is met alle
mensen maar die zijn voorkeur laat uitgaan naar armen en marginalen.
Jezus spreekt in woord en daad over een heel nabije en liefdevolle
God. Wie mij ziet, ziet de Vader, zegt Hij. Daarom is
Zijn boodschap voor mij brood om van te leven. Goed en vreugdevol
nieuws!
Maar welk teken verricht Hij dan wel?
opdat we in Hem kunnen
geloven, vragen de toehoorders. In de Bijbel speelt het teken een
belangrijke rol. Het kan onthullen en verhullen
Jezus zelf
verwijst naar de tekenen van de tijd en de wonderverhalen vertellen
over de tekenen die Hij gedaan heeft. Soms geeft God zelf een teken.
Het is aan de mens om het teken te herkennen en te
zien en er gelovig op in te gaan. Maar vaak verlangt de mens
een teken als een soort bewijs zoals het volk in de woestijn. Jahweh
zegt tot Mozes: Ik zal brood laten regenen uit de hemel, dan
zullen zij weten dat ik Jahweh, hun God, ben.
Wat is de waarde van een geloof dat het moet hebben van spectaculaire
gebeurtenissen of vooral steunt op overredingskracht? Ik denk hier
aan de zogenaamde godsbewijzen uit het verleden... Geloven is van
een andere orde! Geloven is je onvoorwaardelijk toevertrouwen, de
sprong wagen, loslaten, zonder te weten waar je uitkomt
Waarom zoek je God, omdat Hij God is, zegt Meester Eckhart.
Waarom heb je God lief? Ik weet het niet
omwille van God.
Waarom geloven in Jezus van Nazareth als brood voor onderweg?
Omwille van Jezus van Nazareth
Ik kan hierop geen ander antwoord
bedenken.
Geloven is wat het is. God zie of hoor ik niet, of hoogstens onrechtstreeks,
bv. via de immense pracht van de natuur
God zwijgt. Ik ervaar
alleen Zijn afwezigheid, de Leegte, Oneindige stilte
Aan de
Leegte kan je niets vragen
De mystieke traditie en ook het Zen-Boeddhisme waarschuwt voor allerhande
wonder-tekens of bijzondere religieuze ervaringen
Het risico
van zelfbedrog is hier héél reëel.
Maar laat ons terugkeren naar Johannes die zegt: Het brood
dat God geeft is Hij die uit de hemel neerdaalt. Dat is toch
beeldspraak zegt H.Servotte in zijn boek: Woorden voor onderweg.
Naast een materiële betekenis heeft brood nog een diepe religieuze
betekenis. Jezus vervult onze diepste menselijke behoeften: het
verlangen naar liefde, gerechtigheid, vrede, geluk
Dit gaat al heel ver, maar je kan zoiets evengoed zeggen van Mohammed,
die de Islam inspireert en van Boeddha die het verre Oosten bezielt
We moeten nog een stap verder durven gaan in onze interpretatie:
Brood dat je eet wordt een deel van jezelf zodat uiteindelijk het
onderscheid tussen voedsel en jezelf geheel verdwijnt
Geloven in Jezus, zijn brood eten is leven vanuit een existentieel
een-zijn met Hem.
Paulus getuigt: Christus leeft in mij. Zulke ingrijpende ervaring
behoort niet tot onze alledaagse realiteit
daar zitten we
mee
En zo ben ik terug in de woestijn. In de bijbel is de woestijn een
plaats van Gods ontmoeting, een heilige ruimte waar God woont en
spreekt tot de mens. Woestijn staat eveneens voor onherbergzaamheid,
onzekerheid, niet weten, leegte, loslaten, oneindige openheid, stilte
bezinning, beproeving, kiezen
Verlangen naar een teken
is vaak God op de proef stellen of verlangen dat God handelt in
onze plaats
Verlangen naar een teken is vaak verlangen naar
zekerheid en houvast
In de woestijn gaat Jezus de confrontatie aan met de afgoden van
deze wereld: rijkdom, macht en succes! Hij heeft ze vastberaden
overwonnen! Bij het doopsel klonk er een stem uit de hemel die zei:
Dit is mijn veelgeliefde Zoon, luister naar Hem.
Jezus is brood om van te leven! Wie van dit brood eet zal
nooit meer honger lijden. Wie van dit brood eet zal leven
over de dood heen
Heer God, ik geloof. Kom mijn ongeloof te hulp!
|