7 maart 2010 : Derde zondag van de vasten

Nomineer Samuel voor de Nobelprijs
voor Duurzame Ontwikkeling

Fons Van Daele en de Wereldgroep

Symbool: Een houweel wordt bij de Wipalavlag gelegd voor het begin van de viering.

Aanvang van de viering (muziek uit Bolivië)

Verwelkoming en inleiding:

Vandaag is Samuel onder ons.
Samuel is een eenvoudige boer uit de Andes. Maar volgens Broederlijk Delen is hij de ideale kandidaat voor een prijs die in de wereld nog ontbreekt: de Nobelprijs voor Duurzame Ontwikkeling.

Een Nobelprijs is doorgaans voor beroemde mensen, specialisten in hun vakgebied, die iets uitzonderlijks presteren dat van belang is voor de wereld. Samuel is niet beroemd. Maar hij is wel specialist in zijn vakgebied. Met zijn talent presteert hij iets uitzonderlijks. Door herbebossing en het aanleggen van terrasjes, bestrijdt hij de erosie. Het water wordt op grotere hoogte verzameld in grote reservoirs. Zo is een goede irrigatie van de landbouwgrond mogelijk. Op die manier pakt hij samen met zijn gemeenschap de woestijnvorming aan. En vooral, zo maakt hij zijn woongebied weer groen en produceert voedsel waar dat voorheen niet kon. Het project inspireert anderen, en breidt uit. Bovendien leveren Samuel en zijn gemeenschap een bescheiden maar echte bijdrage aan de oplossing van het klimaatprobleem. Dit verhaal is een treffend voorbeeld van duurzame ontwikkeling.

Vandaag is Samuel bij ons…? Toch, kijk maar, daar staat zijn houweel. Ook een paar van zijn kinderen zijn mee. Brigitte heeft ze meegenomen naar de kindernevendienst. We horen er straks nog van! We laten vandaag ook Samuel aan het woord, nu in de viering en straks, op het Aperitief Mondial na de viering. Daar kun je ook meer te weten komen over de manier waarop Samuel en zijn gemeenschap te werk gaan, en hoe ze daarbij gesteund worden door Broederlijk Delen.
En zoals je al kan horen, heeft Samuel voor ons ook wat muziek uit Bolivië meegebracht.

Lied Nr 391: ”Dan komt de dag”.

Lezing uit Exodus 3, vers 1-15:

[1] Mozes was gewoon de schapen en geiten van zijn schoonvader Jetro, de Midjanitische priester, te weiden. Eens dreef hij de kudde tot voorbij het steppeland, en zo kwam hij bij de Horeb, de berg van God. [2] Daar verscheen de engel van de HEER aan hem in een vuur dat uit een doornstruik opvlamde. Mozes zag dat de struik in brand stond en toch niet door het vuur werd verteerd. [3] Hoe kan het dat die struik niet verbrandt? dacht hij. Ik ga dat wonderlijke verschijnsel eens van dichtbij bekijken. [4] Maar toen de HEER zag dat Mozes dat ging doen, riep hij hem vanuit de struik: Mozes! Mozes! Ik luister, antwoordde Mozes. [5] Kom niet dichterbij, waarschuwde de HEER, en trek je sandalen uit, want de grond waarop je staat, is heilig. [6] Ik ben de God van je vader, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob. Mozes bedekte zijn gezicht, want hij durfde niet naar God te kijken.
[7] De HEER zei: Ik heb gezien hoe ellendig mijn volk er in Egypte aan toe is, ik heb hun jammerklachten over hun onderdrukkers gehoord, ik weet hoe ze lijden. [8] Daarom ben ik afgedaald om hen uit de macht van de Egyptenaren te bevrijden, en om hen uit Egypte naar een mooi en uitgestrekt land te brengen, [...].
[10] Daarom stuur ik jou nu naar de farao: jij moet mijn volk, de Isralieten, uit Egypte wegleiden. [11] Mozes zei: Maar wie ben ik dat ik naar de farao zou gaan en de Isralieten uit Egypte zou leiden? [12] God antwoordde: Ik zal bij je zijn. En dit zal voor jou het teken zijn dat ik je heb gestuurd: als je het volk uit Egypte hebt weggeleid, zullen jullie God bij deze berg vereren.
[13] Maar Mozes zei: Stel dat ik naar de Isralieten ga en tegen hen zeg dat de God van hun voorouders mij gestuurd heeft, en ze vragen: Wat is de naam van die God? Wat moet ik dan zeggen? [14] Toen antwoordde God hem: Ik ben die er zijn zal. Zeg daarom tegen de Isralieten: IK ZAL ER ZIJN* heeft mij naar u toe gestuurd. [15] Ook zei hij tegen Mozes: Zeg tegen hen: De HEER heeft mij gestuurd, de God van uw voorouders, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob. En hij heeft gezegd: Zo wil ik voor altijd heten, met die naam wil ik worden aangeroepen door alle komende generaties.

Lied nr 364: "Om te zien een nieuwe aarde”.

Homilie:

Ik heb deze nacht gedroomd. Dat gebeurt natuurlijk wel meer. Maar meestal kan ik ’s morgens, wanneer ik wakker word, me niet veel meer herinneren. Dat was nu anders, deze droom staat me nog heel helder voor de geest.
Ik was aan het wandelen in de bergen. Niet in Noorwegen zoals sommigen onder jullie misschien zouden denken. Nee, het was in een dor landschap, met weinig groen, het zag er eerder uit als een woestijn. Bergriviertjes waren er wel, maar ze stroomden niet erg krachtig. Ergens in de verte, hoog in de bergen, zag ik een gletsjer, of ten minste wat er van overbleef. Want vóór de gletsjer, waren de rotsen glad en kaal. Er groeide nog niets op, geen bomen, geen struiken, zelfs geen gras. De gletsjer had zich teruggetrokken, op korte tijd. Een prachtige natuur, dat wel, maar niet erg vruchtbaar.

Of toch? Wat later zag ik in de verte een dorpje. En hier en daar vond ik aangelegde terrassen, met groene gewassen. Hier waren mensen aan het werk geweest!
Ik naderde het dorp en zag een groepje mannen en vrouwen, die rond een vuur stonden. Dit leek me wat gevaarlijk, zo vuur maken in een woestijnachtige, dorre omgeving, maar, merkwaardig genoeg, er brandde wel een vuur, maar het vuur scheen het hout niet te verteren? De mensen rond het vuur zaten druk met elkaar te praten.

Toch had een man uit het groepje me opgemerkt. Toen ik dichterbij kwam sprak hij me aan. Het leek me wel Samuel, maar zeker ben ik daar niet van. In een droom is dat zelden helemaal duidelijk.
"Kom je uit Amerika” vroeg hij me. Ze waren immers hevig aan het discussiëren over de mislukte klimaattop in Kopenhagen, zo bleek achteraf. ”Nee, ik kom uit Europa” zei ik. Toen werd de uitdrukking op zijn gelaat wat milder. ”Heb je de Chacaltaya gezien?” vroeg hij, ”je bent er waarschijnlijk voorbij gewandeld?”
Ik wist niet wie of wat de Chacaltaya was, maar hij vertelde me dat het de berg was met die gletsjer, die nagenoeg volledig verdwenen was. ”Vroeger, en dat is nog niet zo lang geleden, hadden we hier geen probleem met water. Er was voldoende drinkwater en water voor de landbouw. Dat kwam van het smeltwater van de gletsjer. Nu is watervoorziening een groot probleem geworden ... ”.
Ik kende het verhaal eigenlijk wel. Alleen was ik de naam van de gletsjer vergeten. Ik had ooit een artikel in de krant gelezen over het afsterven van de gletsjers in het Andesgebergte, tijdens de aanloop naar de klimaattop in Kopenhagen. Een groot probleem voor de Quechua-indianen (of waren het de Aymara-indianen - och, wat doet het er toe). En Samuel vertelt me verder, bij het vuur, over de ellende van zijn volk... Hoe deze klimaatwijzigingen hun levensomstandigheden fel bemoeilijkten. En hoe ze toch probeerden, met de beperkte middelen die ze hadden, er het beste van te maken. Hoe moeilijk het bleef en dat ze toch wel steun van buitenaf konden gebruiken. ” Waren zij immers verantwoordelijk voor deze veranderingen van het klimaat?” ...
Ik kreeg plots een heel ongemakkelijk gevoel.
En toen werd ik wakker....

Kort stukje muziek - als een cesuur tussen twee delen van de homilie

Onlangs keken we naar een film. The Age of Stupid- vrij vertaald: De eeuw van de dwazen. De film vertelt het verhaal van de laatste man op een verwoeste aarde, in het jaar 2055. Hij kijkt terug in de beeldarchieven van 1950 tot 2008 en vraagt zich af waarom de klimaatveranderingen geen halt werd toegeroepen toen we nog de kans hadden. De film is een mengeling van echte en geanimeerde beelden.

In een van deze stukjes animatie zie je 4 mensen lopen op een tijdslijn. Een Amerikaan, een Europeaan, een Chinees en een Afrikaan. De Amerikaan is groot en zwaar. De Europeaan wat minder. De Chinees is een heel stuk kleiner en de Afrikaan zie je bijna niet lopen. Wanneer zij verder gaan in de tijd wordt de Amerikaan kleiner, ook de Europeaan. De Chinees groeit nog en ook de Afrikaan. Na een tijdje worden ze allemaal even groot. Maar naarmate 2050 nadert, worden ze allemaal samen terug kleiner, maar ze blijven nu wel even groot.

Dit gaat over klimaatrechtvaardigheid. En dat is ook het thema van de politieke actie van Broederlijk Delen dit jaar. Dit is het ’herstel van relaties’ waar het hier over gaat. Of noem het ’herstel van eerlijke verhoudingen tussen Noord en Zuid’. Klimaat-rechtvaardigheid, we spreken ook wel over ’historische schuld’.
Was het die historische schuld, waar Samuel me op wees, op het einde van mijn droom? En was dat de reden waarom ik me ineens ongemakkelijk voelde? Moeten we ons dan schuldig voelen? Ach nee, schuldgevoelens brengen ons niet vooruit. Ze doen ons alleen maar rationaliseren en excuses zoeken, ...

Maar het appel dat uitgaat van de ander kan ook zo dwingend zijn, dat we er ons toch ook ongemakkelijk bij gaan voelen. Was dit uiteindelijk niet het geval bij Mozes in het bijbelverhaal dat we hebben gehoord? Of het appel nu uitgaat van God, of van de mens, het maakt niet veel uit.

Beter dan zich schuldig voelen is groeien in bewustwording. En kleine stapjes zetten. Niet wachten tot de structuren veranderen, niet wachten tot de anderen iets doen, zelf iets doen. Niet wachten op de VS, niet wachten op een beter klimaatakkoord, hoe belangrijk ook, ...

Samuel roept ons op om ons steentje bij te dragen. Hij roept elk van ons op om te doen wat we kunnen, elk binnen onze eigen materiële en mentale mogelijkheden. In de eerste plaats. Maar af en toe moeten we toch wel proberen eens een grens te verleggen. Want ik geloof dat het dat is wat God van ons verwacht. Het is God zelf, die via mensen als Samuel, op ons appel doet. En daarom kunnen we dit appel ook niet naast ons neerleggen. Mozes kon het niet. En ook wij kunnen dat niet.

Muziek - aanbrengen van de gaven.

Tafelgebed nr 162: ”Tafelgebed in de veertigdagentijd”.

Onze Vader - Vredeswens

Communie : Meer muziek van Bolivië tijdens de communie. Inbreng kindernevendienst

Slotgebed

Geduldige God,
Doe ons de plek waar wij leven zien als heilige grond.
Daar immers roept U ons op te werken aan de wereld.
Onze wereld heeft nood aan mensen die durven dromen.
Bidden wij om zegen voor allen
die blijven geloven in een toekomst voor onze aarde,
die met goede moed en vertrouwen daaraan blijven werken.
Dat wij zelf zulke mensen mogen zijn.
Onze wereld heeft nood aan mensen met doorzettingsvermogen.
Bidden wij om zegen voor allen
die zich niet laten ontmoedigen door teleurstellingen en tegenslagen,
die anderen inspireren en weten mee te krijgen in hun strijd voor vrede en rechtvaardigheid.
Dat wij zelf zulke mensen mogen zijn.
Onze wereld heeft nood aan mensen met inlevingsvermogen.
Bidden wij om zegen voor allen die het roepen en het lijden van de aarde en van de mensen zien en horen,
die, zoals de Eeuwige, bevrijdend nabij willen zijn.
Dat wij zelf zulke mensen mogen zijn.

Aankondiging en uitnodiging Aperitief Mondial en ’wegzending’.