24 juni 2018: 6e zondag

                       Geboorte van Johannes de Doper

Sabine Van Huffel

Intredelied 211: “Lied van De Doper” strofen 1-4

Inleiding

Op 12 mei had ik de unieke kans de paus te ontmoeten in Rome. De denktank Logia waarvan ik deel uitmaak was uitgenodigd op prive audiëntie bij de paus. Wat is Logia? Logia is een christelijk geïnspireerd impulsforum dat 8 jaar geleden is opgestart door enkele geëngageerde katholieken die zich verzetten tegen de steeds voortschrijdende secularisatie in onze samenleving.

De christelijke stempel die 50 jaar geleden zo dominant aanwezig was in alle lagen, zoals sport, economie, zorg, onderwijs, cultuur, en ook de media … is weggeëbd. Deze groep van mensen wilde aan deze situatie concreet iets veranderen en richtte Logia op.

Logia’s belangrijkste doelstelling is: de christelijke stem van het evangelie opnieuw aanwezig te brengen in de media: pers, radio, TV en online. Haar leden, zowel jong als oud, komen uit alle sectoren van de samenleving, vergaderen maandelijks in verschillende steden in Vlaanderen en laten hun stem horen in de media over alles wat leeft in de samenleving, elk vanuit zijn expertise maar allen gedreven vanuit eenzelfde Bron: Christus. De naam Logia verwijst precies naar deze inspiratiebron: de woorden van Jezus.

Paus Franciscus dankte in zijn toespraak de Logia-delegatie als volgt:

“Met jullie dank ik de Heer die jullie toeliet terug te keren naar de Bron om de originele frisheid van het evangelie te laten opborrelen en vandaaruit het project LOGIA te laten ontspringen in Vlaanderen. Middenin een geseculariseerde maatschappij waarin sommigen religie willen herleiden tot de privésfeer, onderstreept het doel van jullie vereniging dat een authentiek geloof altijd een diep verlangen inhoudt om de wereld te veranderen, (..) en iets beters achter te laten na onze doortocht hier op aarde”.

Dit brengt me bij het thema van de viering van vandaag waarin we de geboorte van Johannes De Doper vieren. Wat weten we van deze figuur? Hij was geboren uit ouders Elisabeth en Zacharias op late leeftijd, was Jezus’achterneef en tegelijk zijn voorloper, de wegbereider die opriep tot bekering. Hij doopte Jezus in de Jordaan en tenslotte heeft hij zijn leven moeten bekopen omwille van zijn overtuiging.

Wat hebben nu de paus en Johannes De Doper met elkaar gemeen?
* Vooreerst de nederigheid. Johannes De Doper verkondigde de komst van iemand die groter en belangrijker was dan hij: hij was het niet waard de riem van zijn sandalen los te maken. Ook de paus straalt die nederigheid uit en beklemtoont het ook. Een kind is voor hem even belangrijk als een president. De manier waarop de paus de 3 kleine kindjes in de groep zegende en omarmde, was voor ons het mooiste bewijs. In die nederigheid schuilt een kracht die hen siert.
* Beide figuren inspireren zonder machtsvertoon, vanuit een authenticiteit en innerlijke begeestering die uitgaat van een diepe Godsverbondenheid. Ook Logialeden vertrekken van uit het geleefde evangelie. Hun participatie aan de media wordt pas authentiek als zij ook volgens het evangelie zo proberen te leven.
* Johannes als voorloper van Jezus en de hele christengemeenschap had de durf een nieuwe stem te laten horen. Hij was een contrastmens in zijn tijd. Zo ook paus Franciscus die in het Vaticaan een nieuwe koers vaart, tegen het conservatisme van kardinalen in, Zo ook Logia die een nieuwe christelijke stem wil laten klinken in de publieke opinie en deze werkwijze verder wil laten uitdeinen buiten Vlaanderen. Het zijn allemaal contrastchristenen die inbeuken tegen hun tijdsgeest. Gedreven? Ja. Niet omwille van zichzelf maar van binnenuit door de Geest.
Maar laten we nu terugkeren tot het thema van deze viering en bidden.

OPENINGSGEBED

Gij hebt Johannes de Doper vervuld
met Uw Heilige Geest, al in de moederschoot.
Gij hebt hem gezonden
om voor Uw geliefde Zoon uit te gaan,
om de weg voor Hem voor te bereiden.
Dank U wel omdat Gij zo een nieuw tijdperk begonnen zijt,
waarvan wij vreugdevol mogen genieten.
Dank U wel voor de Geest die we mochten ontvangen
bij ons doopsel en vormsel en elke dag opnieuw.
Maak ons onze roeping duidelijk
en geef ons de kracht om trouw te blijven. Amen. (Eric Haelvoet 2012)

LIED 211: “Lied van De Doper”, strofen 5-7

Evangelielezing (Lucas 1: 57-66.80)

“In die tijd brak voor Elisabeth het ogenblik aan dat zij moeder werd; zij schonk het leven aan een zoon. Toen de buren en de familie hoorden hoe groot de barmhartigheid was die de Heer aan haar had betoond, deelden zij in haar vreugde. Op de achtste dag kwam men het kind besnijden en ze wilden het naar zijn vader Zacharias noemen. Maar zijn moeder zei daarop: "Neen, het moet Johannes heten." Zij antwoordden haar: "Maar er is in uw familie niemand die zo heet." Met gebaren vroegen zij toen aan zijn vader hoe hij het wilde noemen. Deze vroeg een schrijftafeltje en schreef erop: "Johannes zal hij heten." Ze stonden allen verbaasd. Onmiddellijk daarop werd zijn mond geopend, zijn tong losgemaakt en verkondigde hij Gods lof. Ontzag vervulde alle omwonenden en in heel het bergland van Judea werd al het gebeurde rondverteld. Ieder die het hoorde dacht erover na en vroeg zich af: "Wat zal er worden van dit kind?" Want de hand des Heren was met hem. Het kind groeide op en de Geest beheerste hem meer en meer. Hij verbleef in de woestijn tot de dag, waarop hij zich aan Israël in het openbaar vertoonde.”

Bezinning

De geboorte van Johannes wordt in het evangelie duidelijk omschreven als een uitzonderlijke gebeurtenis. Hierdoor wordt zijn betekenis als contrastfiguur duidelijk:
* Zijn ouders Elisabeth en Zacharias worden omschreven als hoogbejaard, wat dit ook moge betekenen. In elk geval heeft Elisabeth de leeftijd bereikt waarop vrouwen in die tijd niet meer vruchtbaar zijn. Ook zij had reeds alle hoop opgegeven nog zwanger te worden en toch geschiedt het wonder.
* De engel Gabriël, zo lezen we in het begin van het Lucasevangelie, was vooraf aan Zacharias verschenen met de boodschap dat zijn vrouw een zoon zou baren. En vermits Zacharias het niet kon geloven was hij met stomheid geslagen tot het moment van de besnijdenis.
* Tegen de Joodse traditie in waarin het kind normalerwijs de naam krijgt van zijn vader, hier Zacharias, verkondigt Elisabeth dat het kind Johannes zal heten. De familie en omstaanders reageren verbaasd en richten zich tot de vader. Maar Zacharias spreekt zijn vrouw niet tegen, hij bevestigt de naam en terstond kan hij opnieuw spreken. Zo doorbreken ze een eeuwenoude traditie, weer een contrast!

Deze feiten geven aan de naam Johannes een groot gewicht. “God is genadig’’ betekent zijn naam. Dit feest vieren we vandaag en meteen wil ik iedereen in de kapel met de naam Johannes, Jan, Jean,… feliciteren want vandaag vieren we jullie naamdag! (alle naamgenoten staan recht met applaus). Wat een geweldig woord “genade’’, afkomstig van het Griekse woord Charis wat geschenk betekent. Genade is dus een geschenk dat God aan de mensen geeft, zomaar gratis, zonder dat ze erom vragen of het verdienen. Die genade van God zien we reeds in het boek Exodus als God zijn volk Isra?l bevrijdt uit de slavernij van Egypte. God ziet de Israëlieten lijden, hun lot bewoog Hem. Hij is liefdevol en barmhartig en vanuit die liefde bevrijdt Hij hen. Dat is genade.

Gods genade reikt verder dan de geboorte bij een vrouw die onvruchtbaar heette te zijn en uit zich in de hele beweging die ontstaat vanuit Johannes De Doper en verder reikt naar Jezus en via Hem uitdeint naar alle volkeren doorheen de verspreiding van het christendom. Vanaf zijn geboorte wordt Johannes geroepen ten dienste van God te staan en Gods beschermende hand is met hem, zo lezen we. Ook zijn familie en de omstaanders herkennen duidelijk Gods hand.

Wie is die Johannes de Doper? De laatste passages werpen een blik op zijn later leven: hij trekt niet naar de steden maar naar de woestijn en plaatst zich hierdoor in de Exodus- traditie en niet in de Jeruzalem-spiritualiteit. Johannes verzet zich uitdrukkelijk tegen de tempelcultus en het godsbeeld van een afstandelijke God en kiest resoluut voor een meer menselijk beeld: een meetrekkende God die oproept tot zorg voor elkaar. Dit is de bekering waartoe hij oproept: een contraststem tegen de tijdsgeest in. Had Johannes dit allemaal zo gepland? Nee! Hij is niet de man van de grote theorieën maar hij laat zich leiden door de Geest. De Geest beheerste hem meer en meer, zo lezen we in het evangelie. Als woestijnmens maakt hij zich los uit de evidentie van een omgevingscultuur en is hierdoor duidelijk een contrastfiguur. Maar hij gaat een weg die hij zelf niet gepland heeft, duidelijk gedreven door de Geest. Hier zien we God aan het werk bij uitstek. Wat voor de wereld onvruchtbaar is, is voor God een opportuniteit om vruchtbaar te zijn. Doorheen Johannes trekt God een stroom van genade!

LIED 319: Woestijnlied “Trek door ons heen een stroom van genade”

Wat betekent die boodschap naar ons toe in deze tijd ? en naar Filosofenfontein?
Net als toen zijn wij, Vlamingen, vandaag cultus-moe en zien we de samenleving meer en meer seculariseren. Het christendom ebt weg uit onze organisaties, onderwijs, structuren, zuilen… en maakt plaats voor pluralisme. De Kerk plooit zich terug tot de huiskamer en heeft veel van haar machtspositie verloren, net omdat ze is afgedwaald van haar oorspronkelijke kernboodschap ``elkaar liefhebben en zorg dragen voor elkaar vanuit Gods genade’’.
We moeten terugkeren naar die bron in alle eenvoud. Net zoals Johannes de Doper worden ook vandaag mensen geroepen om contrastfiguur te zijn en terug te keren naar deze kern. Die mensen hebben een naam: paus Franciscus, LOGIA, Filosofenfontein, jij en ik. Het zijn christenen die gegrepen door Gods Geest met vallen en opstaan (maar dat is toegelaten: Gods genade werkt ook bij vallen) de boodschap van Christus willen uitstralen, stroomopwaarts zwemmen en de kerk een nieuw gezicht geven … Van onderuit trekt God door hen heen een stroom van genade!
Is dit niet het profiel van christenen dat God beoogt? Christenen zijn allemaal contrastmensen, misschien niet zo spectaculair als Johannes, maar wel van binnenuit gedreven worden door dezelfde Geest op een weg die ze zelf niet gepland hadden. Het zijn begeesterde mensen en ze begeesteren ook zelf door te dienen in gratuïte liefde, gratis, vanuit een drive die ze niet uit zichzelf scheppen. Zo verenigt Logia ook contrastmensen die contrastwoorden spreken: woorden die hun kracht halen uit een andere Bron.

Diezelfde boodschap gaf de paus ook door aan LOGIA op 12 mei met deze woorden:

“Vrees niet de hulp in te roepen van de Heilige Geest om jullie te doordrenken, (…) zodat elke ogenblik van jullie leven uitdrukking mag zijn van een toegewijde liefde onder de ogen van God. Gesterkt door Gods genade nodig ik jullie uit deze heiligheid waartoe de Heer ons oproept nederig in het daglicht te plaatsen door met durf en volharding bruggen te bouwen tussen mensen, tussen generaties, tussen verschillende sociale en professionele middens met speciale aandacht voor de kleinen, de armen en al wie op welke manier dan ook uitgesloten wordt.”

Deze sterke oproep van de paus om contrastmens te durven zijn in het spoor van Johannes de Doper en na hem Jezus, is universeel en richt zich naar het hart van iedere christen. Aan ons om ervoor open te staan en ze elke dag te beleven.En vergeet het niet: Gods genade is gratis, open je hart om deze duizendvoudig te ontvangen…

BEZINNINGSMUZIEK (offerande met aanbrengen van de kaarsjes)
Lied 149: “Oergebaar”

OFFERANDEGEBED

Genadige God,
aanvaard in deze gaven
onze dank
voor de komst van Hem,
die wij door het getuigenis van Johannes de Doper
hebben leren kennen als onze Verlosser,
Jezus, uw Zoon en onze Heer. Amen.

GROOT DANKGEBED

Wij danken U, barmhartige God,
omdat Gij een God van mensen zijt,
dat Gij onze God genoemd wil worden,
dat Gij ons kent bij onze namen,
en dat Gij de wereld in uw handen houdt.
Gij, groter dan ons hart ….

LIED 553: “Groter dan ons hart”
ONZE VADER
Ik nodig iedereen uit om rond mij rond het altaar te komen staan en samen te bidden als kinderen van dezelfde Vader, met de woorden die zijn Zoon ons heeft voorgebeden:

VREDESWENS

Gij die onvermoeibaar zijt in het maken van nieuw begin,
Gij die steeds opnieuw uw hoop vestigt op mensen.
Wees met hen die niet meer durven hopen dat
de wereld ooit nog leefbaar wordt voor al uw mensen.
Doe hen en ons weer geloven
dat Gij uw beloofde vrede zult schenken
als wij ze waarmaken met elkaar.
Die vrede van de Heer zij altijd met u.
Geven wij elkaar een teken van die vrede.

COMMUNIELIED 560: “Geen weg te lang”

GEBED na de COMMUNIE

Hij zal 'Johannes' heten.
Dat betekent: "God is genadig".
Wat zal er van dit kind geworden?
Wordt hij de beloofde Messias,
of is hij de reïncarnatie van de profeet Elia?
Is hij het licht
dat de diepste duisternis verlicht?
Neen,
hij is de vinger die wijst naar wie na hem komt.
Hij effent de weg voor Hem, die komen zal.
Hij is de wegbereider,
de voorloper,
de roepende in de woestijn.
Hij is niet het licht,
wel de lamp die brandt
tot de dag aanbreekt.
Ook u en ik
zijn geroepen om 'Johannes'-en te zijn:
mensen die de ster aanwijzen,
de Ster die 'Jezus' heet.
Mensen die de weg banen
naar Jezus - want Hij is de Weg.
Mensen die de waarheid aankondigen,
de waarheid die 'Jezus' is.
Mensen die, in Jezus' naam,
tot leven wekken
wat ten dode is.
Wij zijn niet het licht,
we zijn er de getuigen van,
dienaars,
om de liefde Gods.
       (Dominicanen Schilde-Bergen: http://blog.dominicanenschildebergen.be)

Zending en zegen

De vakantie staat voor de deur,
een tijd van genieten van zon, natuur en mensen,
een tijd van rust, ontspanning.
Laten wij de komende weken
de naam 'Johannes'
- dat betekent: God-is-ons-genadig -
in ere houden,
en zo getuigen zijn van Hem-die-komt:
God, in de Naam van de Vader, Zoon en heilige Geest. Amen.
         (Dominicanen Schilde-Bergen: http://blog.dominicanenschildebergen.be

(Met dank aan de Emmaüsgroep die in een voorafgaand beziningsmoment inspiratie gaf voor deze tekst.)