21 Juli 2019: 16e zondag
Bezoek van Jezus aan Martha en Maria (Lk 10, 38
- 42)
Gond
Mertens
Inleiding
Toen de data met de lijst van de voorgangers
uithing, was ik vooral nieuwsgierig naar het
evangelie van de zondag waarop ik aan beurt zou
zijn….
Dit bracht mij bij Lucas hoofdstuk
10 met de bekende passage over het bezoek van
Jezus aan Martha en Maria. Enerzijds….was ik vrij
enthousiast, anderzijds schrok ik wel een beetje….
want de boodschap van dit mooi verhaal leek mij
bij een meer aandachtige lezing niet zomaar
onmiddellijk of vanzelfsprekend duidelijk.
Was het louter toeval of niet, dat
juist dit evangelie mij te beurt viel?
Toeval bestaat niet, verklaarde een hele tijd
terug, een geleerde Benedictijn uit
Nederland.Toeval is God! Maar God is geen toeval,
voegde de eminente spreker er onmiddellijk aan
toe.
Wat toeval is en wie God is, daar ben ik nog
altijd niet uit….
Maar het bezoek van Jezus aan beide zussen houdt
mij ook reeds vele jaren bezig…
Zo herinner ik mij nog heel
levendig een versleten gedichtje, uit Zonneland;
‘Heer, ik bid U uit mijn keuken
daar ik geen heilige kan zijn
achter stille kloostermuren of in Africa’s
woestijn.
Ik heb Martha’s handen nodig,
maar Maria’s hart nog meer!’
Waarom sprak dat kinderlijk gedicht of zo je wil
dit eenvoudig gebed, mij sterk aan?
Was het misschien de uitverkiezing van Maria die
mij boeide, maar die me ook met heel wat vragen
opzadelde….vragen die me behoorlijk van streek
maakten….
Stond Maria sowieso hoger op de ladder naar de
hemel dan haar zus?
Jezus zei immers aan Martha; ’Maria heeft het
beste deel gekozen’.
Wat is het beste deel? En wat is het probleem
met het druk in de weer zijn van Martha?
Voor deze homilie zocht ik naar antwoorden in de
mooie boeken die Marcel schreef over Eckhart.
Hierin staat hij uitdrukkelijk stil bij de preek
die zijn medebroeder, de hoog gewaardeerde
Dominicaan en Mysticus, hield over het bezoek
van Jezus aan Martha en Maria.
In de homilie wil ik daar dieper op ingaan.
1ste lezing Enkele gedachten
uit; Mijn heldere afgrond Christian
Wiman
‘William James (1842 - 1910) (Vormen van
religieuze ervaring) heeft gezegd dat ons
innerlijk leven stroomt, en rusteloos is; dat
het altijd in overgang verkeert; dat onze
ervaring ‘leeft in de overgangen’. Dit lijkt mij
waar. Daarom is elke afzonderlijke uiting van
geloof een voorlopige - omdat het leven ons
altijd verder voert naar een plek waar het
geloof opnieuw moet worden geformuleerd - en
omdat geloof in God, uiteindelijk geloof in
verandering is’. (p 36)
Ons geloof begint daar waar atheïsten
veronderstellen dat het moet eindigen.
Ons geloof begint bij de verlatenheid,
beproeving en twijfel aan alles wat bestaat.
Ons geloof moet uit niets geboren worden en door
ons geproefd worden. (p 146)
Geloven is niets meer dan een bewegen van de
ziel naar God.
Het kan God zijn, die beweegt, of de ziel die
zich voor hem opent. ( p154)
2e
lezing Jezus op bezoek
bij Martha en Maria (Lc, 10,
38-42)
Homilie
Lucas vertelt ons dat Martha zich uitslooft om
Jezus zo gastvrij mogelijk te ontvangen terwijl
Maria zonder verpinken liefdevol zit te
luisteren aan de voeten van haar Heer.
Was het afgunst of echte bekommernis die Martha
bezielde om Jezus te vragen of het hem koud liet
dat zij alleen moest bedienen….ze verwachtte dat
hij Maria zou zeggen haar te helpen.
Maar Jezus reageert omgekeerd en wijst Martha
terecht; Martha, Martha, waarover maak je u toch
zo druk, één ding is nodig, Maria heeft ‘het
beste deel’ gekozen, dat haar niet zal ontnomen
worden. Wat te denken over die radicale
tussenkomst van Jezus?
Ze confronteert ons met belangrijke vragen; Wat
is nodig? Welke keuze(s) maak je in het leven?
Anders gezegd, is de ‘liefdevolle passieve
houding’ van Maria sowieso beter dan de evenmin
te betwijfelen ‘liefdevolle inzet’ van Martha?
Hierover werd vroeger niet of nauwelijks
nagedacht.
Waarom? In een van de boeken van Marcel over
Eckhart zocht en vond ik antwoord.
Maria wil helemaal niets missen van Jezus
bezoek, dat is op zijn minst lovenswaardig merkt
de auteur op, maar het is jammer dat de Kerk
zich moeiteloos, generaties lang schaarde achter
de wat te betwijfelen reactie van de Heer; Eén
ding is nodig, Maria heeft het beste deel
gekozen…. Wat Jezus precies of woordelijk aan
Martha gezegd heeft is historisch niet te
achterhalen.
En wat er omging in het binnenste van beide
zussen nog minder…
Toch stond Maria zonder meer symbool voor het
contemplatief leven en de de weg naar
volmaaktheid. De gastvrijheid van Martha was
toch minder exclusief gericht op Het of De
Allerhoogste… Daarom werd contemplatie en gebed
achter stille kloostermuren of in Africa’s
woestijn, in kerkelijke kringen hoger geprezen
dan de dringende aanpak van schrijnende
problemen in de wereld.
Die manier van denken is niet terug te vinden in
de bijbel, schrijft Marcel.
Integendeel, inkeer en inzet horen in de Schrift
bij elkaar. En Jezus zelf is ook die weg gegaan.
Hij leefde tussen zijn volksgenoten, deelde hun
dagelijks armoedig bestaan, hun zorgen, pijn en
verdriet maar trok regelmatig de eenzaamheid in
om te bidden en te mediteren.
In zijn mystiek commentaar op dit evangelie
reageert Eckhart op een nog al uit de lucht
gegrepen tegenstelling tussen het zorgend bezig
zijn van Martha en het roerloos stil luisteren
van Maria.
De lieve Maria laat zich drijven door een diep
verlangen naar Gods liefde en geeft er zich
helemaal aan over, maar loopt daarbij ook het
gevaar zich te verliezen in een zalig gevoel van
welbehagen.
Dat ruikt volgens Eckhart naar zelfingenomenheid
en narcisme.
Wie bidt omwille van het eigen ‘goed’ gevoel, is
vooral met zichzelf bezig en niet met God.
En Eckhart gaat nog een stap verder wanneer hij
ervan uitgaat dat Martha niet jaloers was op
Maria maar dat zij integendeel, terecht bezorgd
was over de zelfgenoegzame houding van haar zus.
Zij wenste dat ook Maria de weg zou inslaan van
het engagement. Dit vind ik een boeiend antwoord
op het eenzijdig invullen van wat nodig is in
het leven en wat bij gevolg de beste keuze is.
Actie en contemplatie zijn twee grondpeilers in
de zoektocht van de mens naar God.
Vanuit haar innerlijke zielengrond kiest Martha
onvoorwaardelijk voor een aards geloof. Ze
handelt wijs en liefdevol met aandacht voor de
noden van anderen. Zo is ze bij God én bij de
mensen. Die betrokkenheid eist haar niet
volledig op en omwille van haar
godsverbondenheid houdt ze een zekere afstand.
Eckhart reageerde in zijn tijd tegen een sfeer
van passieve vroomheid, ver van elk engagement.
Hij nam het op voor de nieuwe lekenbewegingen in
hun zoeken naar waarachtige spiritualiteit. Het
religieuze leven op zich is niet waardevoller
dan een concreet gerichte actie van leken.
Beiden zijn belangrijk! Wie door liefde gedreven
zich engageert voor anderen, zich regelmatig
terugtrekt in gebed en meditatie heeft het beste
deel gekozen. God liefhebben en de naaste is
volgens de Schrift, het belangrijkste gebod.
Jezus vraagt zijn leerlingen om in de wereld te
zijn maar niet van de wereld, daarom zoekt hij
zelf meermaals de stilte op om alleen te zijn
met zijn Vader. Vandaag heeft de Kerk dringend
mensen nodig die treden in het voetspoor van de
Heer.
Wie, wat of waar het leven je brengt, hoe de
levenskaarten geschud worden, heb je voor een
groot deel niet in de hand, maar je bent
wel verantwoordelijk voor wat je zelf met die
kaarten doet.
Het verhaal van deze zondag over het bezoek van
Jezus aan beide zussen is een appèl om er wat
uitvoeriger bij stil te staan. Christenen worden
uitgedaagd om Martha te zijn maar eveneens
Maria. Beide zussen vormen de keerzijde van één
en hetzelfde ideaal; opkomen voor een
liefdevolle, rechtvaardige wereld van vrijheid,
vrede en geluk voor alle mensen ver en
dichtbij..
Meditatie en gebed zijn de belangrijkste bron
van inspiratie en kracht voor een levenslange
inzet.
Op de Sinaï zei Jahweh tot Mozes; ’De plaats
waar ge staat is ‘heilige grond’.
Hier en nu is de tijd om mee te bouwen aan Gods
droom van gerechtigheid en vrede op aarde!
Gebed
Heer God,
De nood in onze wereld is groot en zoveel mensen
gaan ongezien en onbemind door het leven.
Jezus was vooral begaan met de pijn en het lot
van die mensen
Hij bracht hen een boodschap van liefde,
barmhartigheid en gerechtigheid.
Roep ons op om zoals hij de hand uit te steken
naar hen voor wie leven geen leven is.
Vervul ons met de warmte en de kracht van uw
Geest,
Opdat wij mogen inzien wat belangrijk en nodig
is in dit aards bestaan.
Moge onze zorg voor anderen een tastbaar teken
zijn
van Uw wonen in en onder ons.
Wij willen Martha maar ook Maria zijn
voor ieder die wij op onze levensweg ontmoeten.
Zegen ons opdat wij elkaar tot zegt zijn
hier en nu en al onze levensdagen. Amen
|