------
Welkom
------
Liturgie
------
Vorming
------
Historiek
------
Archief
------
Kalender
Share-project
------





29 December 2019: Feest van de Heilige Familie

       Heilige Familie (Mt 2,13-15.19-23)

Ides Nicaise


Kruisteken en inleiding

Op Kerstdag zaten we met de familie samen te vieren: vier generaties, van de overgrootmoeder tot drie baby’s tussen 3 en 6 maanden oud. Je kan je inbeelden dat die drie kleintjes de hele avond in het middelpunt van de aandacht stonden: ze gingen van de ene schoot naar de andere, er werd gezoend en geknuffeld, elk grimasje wekte ontroering. Voortdurend kwamen herinneringen boven en werd de klok tientallen jaren teruggedraaid, toen de vorige generaties kind waren. Op zich niets uitzonderlijks, tot het jezelf overkomt. De komst van een kind of kleinkind in je familie overrompelt je telkens weer.
We vieren vandaag het feest van de Heilige Familie. Een dag waarop de Kerk de kindertijd van Jezus herdenkt, en waarop evangelisten verhalen brengen over dat wonderlijke kind. En tegelijk wordt in de lezingen gereflecteerd over de grondwaarden van het joods-christelijke gezin. Het feest van de Heilige Familie is ook het feest van dankbaarheid om het leven, om de liefde die elk pasgeboren kind in ons opwekt.
Beginnen we deze viering met het even stil te maken om dan, samen met de herders, onze vertedering uit te zingen over dit wonderkind.

Lied 272 Lied van een herder

Openingsgebed (samen)

Wondere God
In een kwetsbaar kind kom jij onder ons wonen
Hemel en aarde ondersteboven
Een God die zich aan mensen toevertrouwt
Laat dit geluk nog even duren
Geef ons wijsheid en kracht
Om het te beschutten tegen alle geweld rondom
Om het te koesteren in liefde
Jouw zoon, Mensenzoon
Liefste schepping ooit

Inleiding op het evangelie

Ik draai voor een keertje de volgorde van de lezingen om. We beginnen met het evangelie van Matteüs over de bewogen eerste maanden van Jezus’ leven, meer bepaald de vlucht naar Egypte. Zoals jullie weten zijn er twijfels over de authenticiteit van het verhaal. Het komt alleen bij Matteüs voor, die zijn uiterste best doet om Jezus te doen passen in de Joodse heilsgeschiedenis als een sleutel in een sleutelgat. Jezus is de nieuwe Mozes: je weet wel, Mozes die ook aan een kindermoord ontsnapte doordat zijn moeder hem in een rieten mandje te vondeling had gelegd. Het ontsnappingsverhaal is zelfs nog veel ouder: we vinden het ook in het Hindoeisme terug, 3000 jaar v.C., waar de pasgeboren Krishna door een list ontsnapt aan een kindermoord die door de tyran Kamsa bevolen wordt. Is het een oude mythe ? Zelfs dan rijst de vraag waarom een God die zich aan mensen wil openbaren, op de vlucht moet voor geweld…

Neem nu Jezus: hoe komt het toch dat de meest uitzonderlijke van alle mensen, Hij die door God gezalfd en gezonden is, van bij zijn geboorte gehaat en met de dood bedreigd wordt? Historisch feit of literaire symboliek: dit prille, kwetsbare kind zet de wereld op zijn kop. Het haalt – nog vóórdat het kan spreken of een vinger uitsteken - gevestigde machten van hun sokkel. In de oudheid zou dit verklaard worden als het verzet van de duivel tegen de komst van het goede. Vandaag zouden we eerder zeggen dat de geboorte van de Messias een bedreiging vormde voor het machtsmisbruik van de toenmalige religieuze en wereldse heersers. De liefdesboodschapper van God is de tegenpool van al wat groot, machtig en geleerd is. Dat gold voor Mozes en het geldt a fortiori voor Jezus. Zij vereenzelvigen zich met de zwaksten, de buitenstaanders, de verdrukten. Ze worden geboren als vluchtelingen, van meet af opgejaagd. We luisteren naar het verhaal uit Matteüs.


Evangelie: Matteüs 2,13-15.19-23

Lied 273 Gezegend die komt

Commentaar

Voor Jozef en Maria is de euforie vlug voorbij: hun wonderkind is nog maar pas geboren of ze moeten al tweemaal hun leven omgooien, meteen op vlucht naar Egypte en een tweede maal bij hun terugkeer, want ze durven niet terug naar hun geboortestreek. Het zal je maar overkomen: omwille van je eerste baby al meteen je biezen moeten pakken, enkel vertrouwend op wat jou in dromen van Godswege wordt ingefluisterd.

Dat ouders er veel voor over hebben om hun pas geboren kind in veiligheid te brengen kan je als ‘natuurlijke liefde’ beschouwen. Maar het gaat hier toch wel erg rimpelloos, zonder discussie. Er wordt meteen gehandeld, niet getwijfeld of geargumenteerd. Dit is niet zomaar de natuurlijke, instinctieve ouderlijke liefde die in dit verhaal mensen in actie doet schieten. Achter die liefde schuilt een oer-vertrouwen in God, die de verwachtingen, de angst en zorgen van jonge ouders deelt. Niet omdat God de baas is, maar omdat ze weten dat Hij, samen met hen, de toekomst van hun kind wil behoeden voor het onheil. Je zou het een ‘gedeeld ouderschap’ kunnen noemen: hun kind is ook zijn kostbaarste goed, en ze volgen hem in blind vertrouwen… Het ‘met God gedeelde ouderschap’ doet denken aan dat mooie beeld uit het boekje ‘De profeet’ van Kahlil Gibran:

“Jullie zijn de bogen, waarmee je kinderen als levende pijlen worden weggeschoten.
De boogschutter ziet het doel op de weg van het oneindige,
en hij buigt je met zijn kracht opdat zijn pijlen snel en ver zullen gaan.
Laat het gebogen worden door de hand van de boogschutter
een vreugde voor je zijn:
want zoals hij de vliegende pijl liefheeft,
zo mint hij ook de boog die standvastig is."

Ik sta er wat bedremmeld bij als ik dit bedenk. Ik durf niet zeggen dat ik me als ouder altijd zo gedragen heb.

En nu over naar de eerste lezing… Paulus zit in de gevangenis en schrijft van daaruit een brief aan de christenen van Kolosse. Hij vermaant hen om zich niet te laten meeslepen door een opkomende sekte die streng ascetisch is en de gelovigen allerlei verboden oplegt: je mag dit niet eten, je mag dat niet aanraken… In plaats daarvan heeft Paulus het over een aantal ‘zachte basiswaarden’ waaraan je volgelingen van Christus moet kunnen herkennen: mildheid, vergevensgezindheid, blijheid, dankbaarheid. Het is één van zijn mooiste en bekendste teksten. Merkwaardig is dat hij die basiswaarden – die eigenlijk gelden in alle menselijke relaties – meteen betrekt op het gezin. Een christelijke gemeenschap zou er als het ware moeten uitzien als een groot en hecht gezin. Daarom wordt die tekst ook als lezing aangeboden op het feest van de Heilige Familie.

Nu was Paulus ook een kind van zijn tijd en het gezin van eenentwintigste eeuw is (gelukkig of helaas) niet meer dat van de eerste eeuw. Om elke aanvaring met de girl-power uit deze gemeenschap te vermijden laten we de concrete richtlijnen aan mannelijke gezinshoofden, onderdanige echtgenotes en slaven uit het christelijke modelgezin even achterwege en lezen we enkel de algemene voorschriften. Die hebben m.i. wél eeuwigheidswaarde.

Lezing uit de brief van Paulus aan de christenen van Kolosse (3: 12-17)

God heeft zich met jullie verbonden als zijn eigen volk, zijn geliefkoosde kinderen. Bekleed jullie dan met tederheid, hartelijkheid en vriendschap. Omgord je met bescheidenheid en geduld. Wees verdraagzaam en vergeef elkaar, als je tegen iemand een grief hebt. Bedek elkaars tekorten met de mantel der liefde, zoals de Heer ook jullie vergeeft.

Ja, de kroon op dit alles moet de liefde zijn, die jullie aan elkaar smeedt in volmaakte eenheid. Laat jullie gemeenschap vrede en eenheid uitstralen. Christus zelf heeft jullie daartoe immers geroepen, als ledematen van hetzelfde lichaam.
Laat die blijde boodschap van Jezus onder jullie groeien als in vruchtbare grond. Leer van elkaar, en deel je wijsheid met elkaar.

Leef met een dankbaar hart. Zing voor God: psalmen, hymnen en liederen die de Geest jullie ingeeft. En laat alles wat je zegt of doet getuigen van Jezus’ naam.


Commentaar

Wat die brief van Paulus zo aantrekkelijk maakt is dat hij zo op mensenmaat is geschreven. De blijde boodschap is geen wetboek van kwellende geboden en verboden. Ze is iets waar we eigenlijk allemaal naar verlangen. De evangelische liefde werkt aanstekelijk als een lopend vuurtje. De gemeenschapsvorm die het dichtst bij deze utopie aansluit is ongetwijfeld de familie, het gezin. Ook daar kan het natuurlijk helemaal fout lopen, maar meestal is dat toch de plaats bij uitstek waar we warmte, geborgenheid en onbaatzuchtige liefde ervaren.

Het is dan ook opmerkelijk dat onze Bijbel bol staat van verwijzingen naar familiebanden en –rituelen – ook waar het onze relatie tot God betreft. Geen enkele andere godsdienst ziet God als een vader. En Jezus wordt Mensenzoon en broeder genoemd. In het Oude Testament is Jahwe de bruidegom en het Joodse volk de bruid. En het krachtigste ritueel dat Jezus ons heeft nagelaten is het breken van het brood aan tafel: het is één van de meest basale gebaren uit het dagelijkse gezinsleven.

In het verleden werd het feest van de H Familie vaak aangegrepen als een gelegenheid om de puntjes op de i te zetten wat gezinsethiek betreft. Het stuk uit de brief van Paulus dat ik vandaag heb weggelaten is daar niet vreemd aan. Maar waar het in dit feest op aan komt is niet hoe wij ons als vader of moeder, echtgenoten of kinderen moeten gedragen. Het is de ervaring dat God ons even nabij wil zijn als een moeder of vader. Dat Jezus, Woord van Liefde, kwetsbaar als een vluchtelingenkind, aan de zorg van mensen wordt toevertrouwd. Een ervaring, een kind om te koesteren.

Lied 528 Voor mensen kunnen spreken

Streepje muziek: Celloconcert Bach

Groot Dankgebed 163

Tijdens de communie:
•    Kort streepje (enkel zolang koor communiceert)
•    Born in a cradle so bare… (Carol van Rutter)


Slotgebed uit M. Ploem, Als een zachte bries (p.59)

Vlakbij, midden onder ons
Ben jij, God
In jouw naam zijn wij hier bijeen.
Ons spreken, ons luisteren
Zullen jouw waarmerk dragen
Liefde voor echtheid
Liefde voor ieders eigenheid.
Open ons, luisterbereid,
Mild, geduldig.
Laat ons getuigend spreken van ons geloof
Scheppend samen met jou, Vader
Warm menselijk als je Zoon
Met het vuur van je Geest
En dat dit samenzijn vrucht mag dragen
Honderdvoud.
Blijf nu bij ons, God
Hier en thuis en overal.

Slotlied: 270 Van waar zijt Gij gekomen

Zegen en wegzending


------