------
Welkom
------
Liturgie
------
Vorming
------
Historiek
------
Archief
------
Kalender
------





14 maart 2021: 4e zondag van de vasten (2021)

Geboren uit water en wind  (Jo. 2,23-3,21)

Marcel Braekers

Begroeting

We zijn vandaag op onze vastentocht halfweg. Misschien is het een goed moment om even om te kijken wat we er in de voorbije tijd van hebben terecht gebracht. Maar belangrijker nog is vooruit te zien en te kijken welke kansen de volgende weken mij bieden om opgenomen te worden in de zich gevende God. Of zoals in het lied staat: Trek door ons heen, een stroom van genade. Nu en altijd.

Lied 319 woestijnlied

Gebed

Gij wacht op ons
Totdat wij opengaan voor U
Wij wachten op uw woord
Dat ons ontvankelijk maakt.
Stem ons af op uw stem
Op uw stilte.
Uw woord, dat de eeuwen voorziet,
Onze dagen behoedt,
Het kome geladen met kracht
Als de opgaande zon.                        (H. Oosterhuis, Stilte zingen p.24)


Inleiding op de lezing

In de evangelielezing van deze zondag wordt de ontmoeting beschreven tussen Jezus en een van de voornaamste Joodse leiders in Jeruzalem, Nikodemus. Hij was een vooraanstaand man, theologisch opgeleid in de school van de Farizeeërs en door iedereen geacht als een gezagvolle leraar. Verder in het evangelie schrijft Johannes dat hij ook lid was van het Sanhedrin. Hij was afkomstig uit Galilea en had in Jeruzalem carrière gemaakt. Blijkbaar komt hij niet alleen in persoonlijke naam, want hij zegt: ‘wij weten dat jij een van God gekomen leraar bent’. Hij is door de ‘curie’ gestuurd om uit te zoeken wat die Jezus eigenlijk denkt en doet en spreekt Jezus met respect aan. Alle Farizeeërs waren aanvankelijk niet zomaar anti-Jezus (dat veranderde vanaf 70 n.C.). Toch voel je dat het Nikodemus om veel meer gaat. Hij, de oude, zoekende man zit met veel persoonlijke bedenkingen.

Johannes 2,23 – 3,21

Muziek

Homilie

Nikodemus komt in de nacht naar Jezus. Dat was niet zo ongewoon, omdat de rabbijnen meestal ’s nachts de Thora bestudeerden. Toch heeft dit detail bij Johannes wellicht een symbolische betekenis. Nikodemus is een eerlijke zoeker die voorbij zijn welomlijnd farizees geloof voelt dat deze nieuwe interpretatie van de Thora een belangrijke vernieuwing is. Het gesprek heeft plaats tijdens de Paasdagen, zegt Johannes, het grote feest waarop herdacht werd hoe ooit in de nacht het volk wegtrok naar de vrijheid. Nikodemus wil die innerlijke tocht naar de vrijheid niet als een jaarlijks routineus gebeuren meemaken (vandaar de lezing tijdens de vastentijd), maar van binnenuit. Maar in zijn hart is het nacht en meer dan een onderzoek naar Jezus’ rechtgelovigheid vraagt hij om raad.

“Om die vrijheid te bereiken moet je een tweede keer geboren worden”, zegt Jezus. Het is krasse taal tot deze theologisch gevormde man: het klinkt zoiets als ‘Je mag alles wat je hebt geleerd en meent te weten, alles wat je vanuit je eerste geboorte meedraagt, wissen en moet helemaal opnieuw beginnen.’ Dat geldt voor ieder mens, en we zijn daartoe in staat, omdat we voorbij al ons weten en willen over een grond beschikken, een zelf, met daarin een goddelijke vonk. Wie vanuit zijn eerste geboorte spreekt, weet  precies wie God is, hoe we dienen te leven, enz.  In het tweede geval, als je opnieuw wordt geboren, is God eerder een vraag, is Hij de open ruimte waarin het leven dient herzien te worden. Vandaar de oproep van Jezus om de geboorte van het Ik te overstijgen naar de geboorte door de waaiende Geest. Voor Johannes is dat ‘van bovenuit’ (‘ginomai anothen’), ik zou eerder zeggen ‘helemaal van onderuit’. Dat is een heel nieuw begin waarbij je jezelf zoals je bent geworden dient los te laten en je de sprong moet aandurven naar het onverdiende geschenk van Gods aanbod. Laat je drijven op het water en de wind en vertrouw je toe aan die goddelijke vonk die als een vuur wil gaan gloeien.

Nikodemus begreep het niet, of schrok hij terug van wat Jezus vroeg? Hij was oud en zijn leven had een definitieve plooi gekregen, hij had gezien wat er in deze wereld te rapen viel. Wat konden woorden als ‘water’ en ‘wind’ nog voor hem betekenen? Eerlijk gezegd, ik herken iets van hem in mezelf. Ook ik ga diep in de nacht op zoek en bid om inzicht. Ook ik aarzel om alles wat ik ben en weet zomaar op te geven en mij toe te vertrouwen aan die ongekende en onvoorziene Geest, aan God als open ruimte waarin de werkelijkheid oplicht. Hoe het met Nikodemus afliep weten we niet. Hij ging weer weg in de nacht, misschien bleef hij zoals veel mensen vandaag op afstand, wel geïnteresseerd maar ook vol vragen.

U moet zich bij dit verhaal realiseren dat de schrijver van dit evangelie zelf een tot het christendom bekeerde Jood was die na de religieuze hervorming door de Farizeeërs rond 70 n. C. naar het eiland Patmos was verbannen. Die hervorming was niets anders dan een behoudsgezinde terugkeer naar de strenge Thora. Men dacht een spirituele réveil te bewerken door strikte navolging van de Wet en door christenen te vervolgen. Johannes had dus heel wat tegen deze vertegenwoordiger van die hervorming te vertellen. Vandaar de wat droevige ondertoon als Jezus spreekt over ‘geboren worden van omhoog’ en geboren worden uit Gods schoot. Ik zou het met mijn eigen woorden noemen: geboren vanuit een diepte in onszelf waar we niet meer getekend zijn door de moederschoot en alles wat erbij hoort, maar vanuit de plek waar we boven onszelf uitstijgen, onszelf niet meer toebehoren en waar die Ander vrij kan waaien.

Johannes is echter een rasechte theoloog die probeert te verhelderen wat hij eerst in een beeld heeft gezegd en nu verbindt met de persoon van Jezus. Voor Johannes was deze Jezus zoals eens de koperen slang in de woestijn. Die werd door Mozes op een paal gezet tijdens een slangenplaag zodat iedereen die was gebeten zou genezen. Zo zal de Mensenzoon op het kruis worden opgericht en gaat van Hem een genezende kracht uit, zodat iedereen die ‘omhoog’ kijkt zal worden gered. Daarmee was Johannes helemaal rond met zijn redenering: je wordt niet alleen uit mensen geboren en draagt de sporen van je voorouders, je behoort ook toe aan water en wind, het ongrijpbare binnenkomen van Gods Geest. En wat je zo verwerft aan innerlijke vrijheid vindt zijn voltooiing als je het verbindt met het leven van Jezus, met zijn lijden en sterven. Wij zijn allemaal gebeten door de slang van het lijden en zoeken net zoals Nikodemus naar de balsem om te genezen. Maar daartoe moet je opnieuw geboren worden.

Muziek

Voorbeden

Gebed van de wereldgroep (Herman)

De actie van Broederlijk delen lijkt me een manier om te investeren in het Rijk Gods.

Het was 1961 toen de  bisschoppen van België het initiatief namen voor een campagne van 'vasten en delen'. Zij nodigden de katholieken uit om hun inkomen te delen met het pas onafhankelijk geworden Congo. Met dit doel stichtten zij Broederlijk Delen.

Ter gelegenheid van de 60tigste verjaardag ontving Broederlijk delen een persoonlijke brief van paus Franciscus:

“Al zestig jaar organiseren en animeren jullie de actie van broederlijk delen tijdens de vasten. Jullie hebben uw actieterrein uitgebreid tot landen over heel de wereld. Ik feliciteer jullie voor de trouw waarmee jullie jullie zending vervullen. Uit de grond van mijn hart dank ik al diegenen die er zich voor inzetten als vrijwilligers, als professionelen of als weldoeners.

De uitdagingen die op u afkomen zijn toegenomen door de crisis van de COVID-19 die de hele wereld treft, maar veel erger nog de armen en diegenen die aan hun lot zijn overgelaten. Het is meer dan ooit belangrijk uw actie voort te zetten en verder uit te bouwen. Daartoe moedig ik van harte de werkgroepen van Broederlijk Delen aan, evenals de talrijke vrijwilligers die uw acties in de parochies en in de samenleving ondersteunen.

Ik moedig ook uw partners aan die dag na dag strijden tegen de onaanvaardbare armoede, ook de weldoeners die u met hun financiële bijdrage ondersteunen. Wij hebben allen hetzelfde objectief: bouwen aan een meer rechtvaardige en broederlijke wereld.

En vergeet niet voor mij en voor de Kerk in heel de wereld te bidden.”

Ik wil met jullie ingaan op die nederige vraag van de paus om voor hem te bidden, en voor de kerk in de wereld:  dat we moedig verder mogen gaan met het creëren van het rijk Gods in de situaties waarin we leven en waarop we invloed hebben en dat we op die manier blijven investeren in het Rijk Gods!


Lied 394 woorden als stuifmeel

Onze vader en zegen


------