Dag André,
Zie ons hier, rondom jou,
schouder aan schouder,
Mia, Geert en Els, jouw kleinkinderen en familie, je vele vrienden
allemaal naar hier gekomen met een hoofd vol warme herinneringen,
met vochtige ogen,
en met boekdelen stilte en onzegbare woorden
die jij in ons oproept.

Hier staan wij dan, heel dankbaar, en ook verslagen,
hoe kan het anders -

Wat kunnen wij nu anders doen in dit, Gods huis
aan onze overkant van jouw bestaan
tenzij je samen dragen – wat te bidden
muziek maken – de profeet aanhoren
even jou leven opdelven
en zingen dat jij dit was en zo jouw droom, jouw leven.

Hoe kunnen wij je anders recht doen, eren
dan door zelf te leven wat jou zo dierbaar is.
*
Dag Mia, dag iedereen,
mijn stem is niet te best, nu,
maar hoor mijn groet
waar ik nu ben, aan jullie overkant
is feest
is Licht, veel licht, groot licht
is ongelofelijke Liefde

ontvlam de kaarsen,
dit leven wordt helemaal nieuw.

Openingsgebed en Bijbellezing (Marcel Braekers, o.p.)

Doe mij binnengaan
In het oord van rust en vrede
Dat genoemd wordt met uw naam.

Licht van licht. Ontferming. Hemel.
Liefde is uw naam

Dat ik kom in U, in vrede.
Dat ik door het vuur gegaan
En mijn laatste leed geleden,
Komen mag in U mijn vrede.
Dat Gij mij zult noemen
Bij mijn naam.

Sterveling, stof van de aarde,
Ziel en lichaam is mijn naam.
Adem was ik, vonken leven.

Vuur van liefde, eeuwig leven,
Nieuwe aarde is uw naam –
In uw oord van rust en vrede
Doe mij binnengaan.              (H. Oosterhuis, Gezongen liedboek, p. 407)

Inleiding op de profetieën van Jesaja:
De Bijbelse lezing die we kozen is uit de eerste reeks profetieën van Jesaja. Het zijn teksten die ontstonden in een tijd dat Israël werd bedreigd door de grootmacht Assyrië en de politieke leiders steun zochten in het buitenland (o.a. Egypte).
Maar Jesaja zoekt een andere uitweg. Hij wil de innerlijke kracht van het volk wakker maken, zodat het vanuit zichzelf weerbaar wordt en durft opstaan. In mooie, poëtische woorden roept hij een droom op van een Messiaanse tijd. Die poëtisch-religieuze taal was nodig omdat alleen zij dit kon bewerken.
We kozen deze tekst bij dit afscheid van André om verschillende redenen. Allereerst omdat teksten als deze voor hem een belangrijke inspiratie vormden. Het was ook zijn overtuiging dat vrede en gerechtigheid maar groeien als ze opborrelen vanuit de kracht van mensen. Wij kunnen slechts het kader scheppen waarin dit kan gebeuren.
Net als voor Jesaja was voor André gerechtigheid meer dan rechtvaardige regels en had het te maken met een Messiaens visioen. Over dat visioen heeft hij ons dikwijls gesproken in vieringen en samenkomsten. En met dezelfde poëtische zeggingskracht toonde hij hoe sociale rechtvaardigheid, spirituele begeestering en de kracht van de hoop elkaar voortdurend oproepen.

Lezing uit de profetieën van Jesaja

Dan zal het zijn dat van boven een geest wordt uitgegoten.
De woestijn zal een boomgaard worden,
Het recht zal zich vestigen in de woestijn,
Gerechtigheid wonen in de boomgaard.
Dan zal de gerechtigheid vrede stichten
Ze brengt rust en vertrouwen voor altijd.

Mijn volk zal wonen in een oase van vrede,
Een veilige woonplaats,
Een oord van ongestoorde rust.
Geef kracht aan trillende handen
Maak knikkende knieën sterk.
Zeg tegen het moedeloze volk:
‘wees sterk en vrees niet
Want jullie God komt en zal jullie bevrijden.

Dan worden blinden de ogen geopend,
De oren van doven worden ontsloten.
Verlamden zullen springen als herten,
De mond van stommen zal jubelen.

Daar zal een gebaande weg lopen
‘Heilige weg’ genaamd
Over die weg zullen zij gaan
En juichend de stad binnengaan. (naar Jesaja 34-35)

Afscheidstekst van dochter Geert:

Papietje, Wat kan er gezegd worden na 54 jaar?…
Woorden worden plots klein en hulpeloos omdat ze nooit helemaal kunnen omvatten wat we willen zeggen. Er is zoveel en tegelijk valt alles steeds weer te herleiden tot dat ene: dankbaarheid voor het vele dat er was, voor wie je was. Toch zijn er enkele dingen die boven komen drijven en graag nog eens gezegd willen worden.

Vadertje, ik ben je enorm dankbaar voor de liefde en verbondenheid die je mij hebt meegegeven voor Zuid-Amerika. Dankbaar dat mijn wieg op Colombiaanse bodem heeft gestaan. Ik ben je dankbaar voor de eenvoud en bescheidenheid die je mij hebt voorgeleefd, je betrokkenheid op de wereld, je kijken naar mensen zonder te oordelen.
Ik ben je zo dankbaar dat je na je herseninfarct, 9 maanden geleden, niet vertrokken zijt, zoals de artsen voorspeld hadden, maar deze tijd nog bij ons zijt gebleven, geduldig, zonder ooit te klagen. Ik ben je dankbaar dat je met Moe naar de Wingerd zijt verhuisd, dankbaar om de tijd die we samen nog gekregen hebben. 9 maanden….de tijd van een zwangerschap.

Het was als kind, en ook later, voor mij niet steeds even makkelijk om om te gaan met je gereserveerdheid en geslotenheid, je zwijgzaamheid zoals jezelf zei, als het om emoties en gevoelens ging. Maar deze afgelopen maanden hebben veel geheeld, voor mij, voor ons en ik hoop ook voor u. En zo voel ik nu, de cirkel is rond. Na 9 maanden is de zwangerschap voorbij en een nieuw, onbekend bestaan is geboren.
Lieve vader, het is volbracht en dankbaar en vol eerbied groet ik het licht in jou.


Getuigenis van Magda Aelvoet,

Lieve André, Wij allen die hier rond jou geschaard staan, zijn blij en dankbaar jou ontmoet te hebben. Dat heb ik jou de laatste dagen voor je dood vaak gezegd in de hoop dat je het nog kon horen. Deel zijn van je vuurkring, aanschuiven aan je tafel met je familie, samen naar het theater, samen op stap in binnen- en buitenland, samen in vergaderingen, samen teksten bekijken, acties plannen, het is een rijk weefsel van ervaringen, die mijn leven blijvend kleur en betekenis geven. Een persoon dankbaar gedenken, is zijn leven tot voltooiing brengen.

Ik gedenk André de minzame mens, die zorgzaam en respectvol met anderen omgaat, gevoelig voor wat hen raakt en overkomt; wars van alle pretentie.
Ik gedenk André de denker, die heldere analyses maakt van de toestand in Europa en Latijns-Amerika, van de maatschappelijke krachten, macht en tegenmacht; de man die ziet dat het menselijk handelen op wereldschaal zich binnen de grenzen van wat de planeet dragen kan, zou moeten bewegen; André leed met een zekere melancholie onder onrecht; in deze tijden van brutale vreemdelingenhaat, van ijskoud wij-zij denken, zou hij zeker twee duimen hebben opgestoken voor het citaat van Mandela dat Barack Obama boven haalde naar aanleiding van de gebeurtenissen in Charlottesville: “Niemand wordt geboren met haat voor een andere persoon vanwege huidskleur, afkomst of geloof. Mensen leren haten. En als ze kunnen leren om te haten, dan kunnen ze ook leren om lief te hebben. Liefde ligt dichter bij ons hart, dan zijn tegenovergestelde”.

Ik gedenk André de doener, die zijn talent niet inzet waar het meest te verdienen valt, maar waar hij het best de belangen van wie verdrukt wordt, van wat veronachtzaamd wordt, kan opnemen. Hij doet dit met klasse, met ontwapenende humor en een groot hart. Als hij niet gevolgd wordt, bij voorbeeld in een vergadering, blijft hij rustig bij zijn standpunt, maar dringt niet aan, dan vond ik hem soms iets te discreet. Niemand is perfect hé.
Ik gedenk André, getekend door zijn herseninfarct, die maandenlang aan rolstoel en bed gekluisterd was, vooraleer hij stilaan fysisch uitdoofde. Niet een keer heb ik hem over zijn toestand horen klagen; alleen soms over het eten…
Ik gedenk André de fijnproever: de man die houdt van lekker eten en drinken, o rode wijn, van mooie muziek en literatuur, van natuur en landschappen, van zoveel dat mooi is.
Als ik de acht zaligheden overloop, herken ik toch heel wat van jou terug; in alle bescheidenheid, André, je bent een zalige mens!


Getuigenis van Lieve Herijgers, namens Broederlijk Delen

Dag André, Op jouw rouwbrief lezen we “De liefde weeft haar draden tussen hier en daar”. Met passie weefde jij je hele leven lang, draden tussen mensen, draden tussen Noord en Zuid. Tot een warm doek, met plaats voor groot en klein, ver weg, en dichtbij. De keuze voor de armste werd jouw levensmotto. Solidariteit de weg die je ging.

Met een schrandere geest en kritische blik trok je nieuwe sporen. Geen westerse alwetendheid, maar een bevrijdende visie op mens en samenleving kleurde jouw overtuiging. Voor jou was het belangrijk mensen in beweging te zetten door de juiste vragen te stellen. Je ging daarbij actief op zoek naar de bronnen van wijsheid en schoonheid in andere culturen en wist die te vinden, ook binnen contexten van grote armoede of extreem geweld. Zo kwam je met veel openheid en grote bewogenheid gemeenschappen in het Zuiden heel nabij. Partners uit Colombia, Peru, Chili, Venezuela, Bolivia, Brazilië werden bondgenoten. Hun strijd werd ook jouw strijd.

Gedurende 30 jaar gaf je op één of andere manier mee gestalte aan het wereldwijde bondgenootschap, de kernmissie van Broederlijk Delen. Iedereen die met jou mocht samenwerken herinnert zich jouw engagement, jouw bevlogenheid en uitzonderlijke intelligentie. Maar ook jouw typische humor en bescheidenheid.

Je bent én blijft een inspiratiebron voor velen, ook voor mij. Op mijn eigen wijze probeer ik de draden in dat warme doek verder te weven… met nieuwe kleuren, en met passie.
Gisteren kreeg ik een mail van Luis Guillermo uit Colombia. Er zijn geen betere woorden als ‘hommage’ aan jouw leven en dromen. Luis schrijft:“André eerde ons met zijn vriendschap en begeleiding gedurende jaren. Hij opende zijn armen en hart toen ik met mijn gezin Colombia moest verlaten. Hij was de echo van de stem van onze volkeren die vrede, gerechtigheid en democratie zoeken. We brengen hulde aan zijn nalatenschap die blijft leven in onze eigen strijd. “
Vaarwel en tot weerziens, compañero


Getuigenis van Jef Schoenaerts in naam van de kapelgangers van Filosofenfontein

Beste André,

Decennialang was je binnen Filosofenfontein een graag gezien en gerespecteerd man.
Achter je frêle gestalte, je zachte stem, je aimabele omgang en je bescheidenheid ging een inspirerend persoon schuil die onze gemeenschap krachtig bezielde en die ons vaak nieuwe wegen deed verkennen.
Je brede vorming, je grote belezenheid, je gedrevenheid en je levenservaring op zoveel terreinen vormden de basis van je inbreng. Je hebt ons inzichten bijgebracht over
- hoe een maatschappij functioneert maar ook hoe ze kan worden veranderd,
- onder hoeveel gezichten onrecht schuilgaat maar ook hoe het kan worden ontmaskerd
- hoe ontwikkeling bij ons en elders in de wereld werkt en wat onze rol daarin kan zijn.
Je hebt met je inzicht en bezieling de wereldgroep op koers gezet en aangestuurd. Het heeft onze gemeenschap blijvend mee de weg opgestuurd van wereldbetrokkenheid en solidariteit met de armsten.

Je was gedreven maar nooit verbeten, doelgericht maar nooit doctrinair. Je levensblijheid heeft je voor dergelijke verharding behoed. Het werd je ingegeven door een vorm van fijnbesnaarde humor. Die humor kreeg vaak vorm in verbale hoogstandjes doorheen liedteksten en speeches waarmee jij feesten in Filosofenfontein hebt ingekleurd.

Wat jou evenzeer heeft behoed voor drammerigheid en voor de bekoring van het grote gelijk was je zoekend geloof. Als voorganger heb je ons van dat tasten en zoeken getuige en bondgenoot gemaakt. Centraal daarin was je steeds op zoek naar het godsgeschenk bij uitstek: je diepste kern en je uiteindelijke bestemming. Die kern in zijn puurheid bewaren en in zijn kracht versterken bleek voor jou de ultieme manier om religiositeit en mensendienst met elkaar te verbinden. In de viering van 6 december 2015 verwoordde je dat als volgt: “Deze kern die God in mij geplant heeft, verlangt naar rechtvaardigheid, eerlijkheid, trouw, een goede gezindheid tegenover de andere. Deze kern koesteren, heel en levendig houden, brengt vreugde voort en innerlijke vrede…..”
We zijn jou heel dankbaar dat jij in Filosofenfontein op zoveel terreinen onze voorganger bent geweest. We zullen jouw zoektocht trouw blijven en jou zo blijvend als bondgenoot en vriend eren.


Liederen bij het afscheid (met toelichtingen van Geert)

Sonya zong tijdens de afscheidsviering 'Now is mine' van Sara Bettens:

"Tijdens de begroeting van het lichaam hebben we onder meer 'The Seven Rejoices of Mary' gespeeld. Dit was één van de absolute lievelingsliederen van Va en een van de laatste muzikale tonen die hij gehoord heeft."

Slotgebed uitgesproken door André op het einde van een van de vieringen in Filosofenfontein:

God of our weary years, God of our silent tears, Thou who has brought us thus far along the way... "God van onze sombere dagen, God van onze verborgen tranen, die ons zo ver op de weg gebracht hebt…" Met deze woorden uit het gedicht en het lied dat in Amerika gekend is als het nationale Negro volkslied, begon de zwarte dominee Lowery zijn gebed bij de aanstelling van Barack Obama.

Lowery is een man die weet waarover hij het heeft, pionier binnen de emancipatiestrijd van de zwarte Amerikanen, vriend en raadgever van Martin Luther King, dan heeft men een en ander meegemaakt. Dan heeft men recht van spreken wanneer zijn gebed een evocatie wordt van het visioen van de goede samenleving die in schril contrast staat met de realiteit van de dag: de exploitatie van de armen, het favoritisme tegenover de rijken, de zaden van de hebzucht, de wind van hebzucht en corruptie…

Hij heeft ook het morele gezag om op te roepen om te doen wat moet gedaan worden: kiezen voor recht, voor liefde ipv voor haat, voor verdraagzaamheid ipv onverdraagzaamheid, voor opname (‘inclusion’) ipv voor uitsluiting, kiezen voor mededogen, vergeving en solidariteit. En het uitspreken van de nooit aflatende hoop.

De evocatie van het visioen is die van de bijbel, het bijbelse visioen dat ook ons lief is en waarvan de verwoording ons welbekend is, o.m. via de liederen van Oosterhuis: dat de ene natie het zwaard niet zal opheffen tegenover de andere, dat tanks omgevormd worden tot tractoren, dat gerechtigheid als dauw zal neerdalen en rechtmatigheid zal stromen als een machtige stroom. En dat elke man en elke vrouw onder de eigen wijnranken en onder de eigen vijgenboom zal zitten en niemand nog bevreesd zal zijn of wakker liggen in de nacht. En misschien is u ook het beeld bijgebleven van die jonge zwarte vrouw, rechtop maar met licht gebogen hoofd, met gesloten ogen, instemmend knikkend, één arm licht geheven en ontspannen voor zich uit gestrekt. Ontroerd en ontroerend overgegeven aan het visioen van de goede samenleving die door Lowery opgeroepen werd.

Visioen is ‘maar’ visioen, kan men denken. En rustig slapen en niet wakker liggen in de nacht is soms ver weg voor wie aan de verschrikkingen van de voorbije dagen en weken denkt in Dendermonde en in het mishandelde getto van Gaza. Maar is het toch niet het visioen dat ons hier op zondag samenbrengt en waarvoor ook wij de gebaren stellen om het ons eigen te maken en ervan te kunnen leven?
Laten ook wij dan, zoals Lowery vorige week vroeg, als mensen die recht willen doen en barmhartigheid lief hebben, hierop antwoorden: amen, moge het zo zijn, amen.