27e zondag (2025) – Basishoudingen van een leerling
Marcel Braekers
Openingszang 101 Heerlijk is het te loven de Heer
Begroeting
Het is niet gemakkelijk om vandaag als een volwassen, kritische en zelfbewuste christen erkend te worden. Voor degenen die na hun kindertijd het geloof hebben vaarwel gezegd en die zich blijven ergeren over misbruik, misplaatst gezag, enz. zijn we naïeve kuddedieren. Maar er is ook een groep christenen waarmee niemand in deze gemeenschap zich graag wil identificeren, zo vermoed ik toch. Ik voel weinig sympathie voor de pas vermoorde Charlie Kirk en zijn manier van missioneren. Ook de volgelingen van Franklin Graham die vorige week hier in Brussel sprak zijn niet mijn lotgenoten. Geen kritisch lezen van de Bijbel, geen genuanceerd standpunt in ethische kwesties, geen plaats voor verwondering, maar recht toe je gelijk uitschreeuwen, liefst in een opruiende taal. Wie neemt je nog ernstig als je spreekt over je twijfel, je vragen bij al te gemakkelijke politieke slogans, je vragen bij wat als geloofsdogma’s wordt verondersteld, je behoefte aan beschouwelijkheid? Kritisch zijn én tegelijk vol overgave en vertrouwen zijn, dat is voor mij volwassen geloof. Maar dat vindt weinig erkenning en is blijkbaar niet wervend.
In het evangelie van deze zondag geeft Jezus tips aan zijn leerlingen om op een volwassen manier waarachtige volgeling te zijn. Misschien speelde de hand van Lucas ook een rol en heeft hij wat als losse uitspraken werd doorgegeven samen gezet. Dat neemt niet weg dat het een waardevolle beschrijving is.
Ontferming telkens refrein 111
- Gedenk uw mensen God, met de ruimte van uw hart.
Gedenk hen als zij zoeken maar niet weten te vinden,
Als zij zich van U hebben afgekeerd
En alle zoeken hebben opgegeven.
- Gij die met ons iets nieuws begonnen zijt,
Wil U erbarmen over wie geen weg weten
Niets meer verwachten en duizend doden sterven.
- Barmhartige Vader, behoed uw gemeente
Overal waar zij op deze dag verzameld is:
Niet meegaande op de grote stroom,
Maar veeleer woestijngangers en pelgrims.
Dat zij uw stem zullen horen.
Gebed
Wij danken U, Heer,
Dat de Zon van uw gerechtigheid onze muren doet smelten,
Onze maskers breekt en onze zelfrechtvaardiging doorzichtig maakt.
Bij dat licht ontvangen wij een nieuw zicht op elkaar,
Andere ogen
Om te ontwaren wat goed en recht is.
Bij dat licht kan onze weg transparant en helder zijn,
Eenduidig en ondubbelzinnig,
In het spoor van U, de Ene. (S. de Vries, het rijk alleen p. 215)
Inleiding op het evangelie
De werkwijze van de Romeinse liturgiecommissie is voor mij soms een raadsel. Neem het evangelie van deze zondag dat onderdeel is van hoofdstuk 17, de verzen 1 tot 10. Hierin staan enkele belangrijke raadgevingen van Jezus aan zijn leerlingen die tezamen één onlosmakelijk geheel vormen. De lezing begint echter bij vers 5 waardoor de eerste adviezen wegvallen en men een vertekend beeld krijgt van wat de tekst bedoelt. Ik heb er dus voor gekozen om de twee eerste lezingen weg te laten maar de evangelietekst in zijn geheel te lezen.
Lucas 17, 1 -10
Lied 531 de zaligsprekingen
Homilie
In het 16e hoofdstuk heeft Jezus nog gereageerd tegen de farizeeërs en hun manier van leven waarbij geldgewin en eerzucht een grote rol spelen. En vorige zondag werd de parabel van de arme Lazarus gelezen waarbij de achteloze egocentriciteit van de rijke opviel. Daartegenover staan de raadgevingen van hoofdstuk 17 die een boeiend geheel vormen. Het zijn er vier: geef geen ergernis aan zwakken, vergeef altijd weer, heb vertrouwen en wees dienstbaar. Ik wil bij elk van de vier even stilstaan.
- Geef geen ergernis aan de meest kwetsbaren. Ook Paulus wees hierop als hij zag hoe Joodse christenen geshockeerd waren door het gedrag van hun heidense medechristenen die de reinheidswetten niet onderhielden. Ik vind het een boeiende vraag hoe je zo kunt leven dat je én geen verraad pleegt aan je eigen visie én toch met de kleingelovigen in harmonie kunt zijn. Wij vinden dat in de liturgie een aantal rituelen relatief zijn zonder dat aan het fundament wordt geraakt, maar voor anderen is dat bijna heiligschennis. Hetzelfde merk je vandaag in ethische kwesties zoals echtscheiding, genderidentiteit, euthanasie. Hoe kan je duidelijk en vrijmoedig je eigen standpunt innemen zonder daarbij de andere belachelijk te maken? Waren de deelnemers in de samenkomst van Graham misschien kleingelovigen ook al roepen ze hard?
- Vergeef elkaar altijd opnieuw, tot zeven keer per dag indien nodig. Eerst staat er: als je je broeder ziet zondigen, berisp hem dan. Daarna: als hij tegen jou zondigt, je beledigt of kwetst. Dat komt dichter op mijn huid. Ook dan vraagt Jezus altijd weer te vergeven wat die schuld ook mag zijn. Opnieuw raak je in moeilijkheden: kan je altijd vergeven? En is het soms aangewezen om niet te vergeven maar de schuld open te laten? Wat als je met een bepaald soort gewelddadigheid wordt geconfronteerd. En wat met diegenen die ondanks alle goede wil niet tot vergeven in staat zijn?
- Heb het geloof van een mosterdzaadje, het kleinste van alle zaden maar met een enorme groeikracht. Zo moet jullie vertrouwen zijn, zegt Jezus. Als het zaadje van de struik die onverwoestbaar en stevig is gegrond. Vertrouwen is de basis waarop onze psychische identiteit is gebouwd. Het is ook de basis van ons geloof. Hoe ver ga je in dat vertrouwen? Kan je bidden zoals in de psalm staat:vertrouw aan de Heer uw levensweg toe, verlaat u op Hem, Hij zal ervoor zorgen. (psalm37 v.5)
- Wees dienstbaar zoals een knecht die na een lange dag van werken niet zomaar op zijn lauweren kan rusten, maar zijn heer gaat bedienen. Het klinkt objectief gezien shockerend te horen dat het voor een leerling blijkbaar nooit genoeg is. Wanneer in het dagelijkse leven iemand hard heeft gewerkt, heeft hij recht op rust en innerlijk herstel. Jezus vraagt van zijn leerlingen een onbegrensde bereidheid om zich in te zetten voor het rijk Gods.
Neem je deze vier houdingen tezamen dan komt iets naar voor van uitzonderlijke waarde. Net het tegendeel van houding die de farizeeën wordt aangewreven of mensen die vooral bekommerd zijn om hun eigen ego. Van een leerling wordt verwacht dat hij zo diep vertrouwen heeft dat geen obstakel hem van de wijs kan brengen. Een vertrouwen dat hem in staat stelt altijd opnieuw te vergeven en dat hem kracht geeft om altijd opnieuw zich beschikbaar te stellen voor de ander. Wie vanuit zo’n diep vertrouwen leeft kan misschien anders leven of denken dan een ander, maar is daarbij nooit kwetsend, ook niet als het om zwakke of bijgelovige broeders gaat. Geef toe, een boeiende maar ook moeilijke roeping.
Groot dankgebed 151 Christus de gestalte van God
Na de communie 542 een schaal met brood
