Filosofenfontein viering 13 november 2022
33ste zondag door het jaar
“Vertrouwen versus zekerheid”
Jef Schoenaerts
Inleiding op het lied
“Die niet kunnen, niet willen geloven dat van de liefde één korrel vergaat…”
Is deze prachtige gedachte uit het lied van Kris en Arnout niet de grondmelodie van wat ons hier elke zondag opnieuw bijeenbrengt?
Is het niet Jezus zelf die in woord en handelen gods belofte heeft waar gemaakt: van de liefde en van wat uit haar ontspringt, zal niets vergaan.
Laten we deze viering openen door ons geloof in dat visioen uit te zingen. (001)
Openingslied: “Wie anders zou de hemel dragen” (001)
Verwelkoming en inleiding
Laten we dit samenzijn plaatsen onder de hoede van onze god die wij noemen: Vader, Zoon en Heilige Geest
Wij, westerlingen, zijn mensen die voortdurend streven naar zekerheid op heel veel terreinen. Voor alle mogelijke gebeurtenissen maken we draaiboeken, voor terugkerende voorvallen hebben we procedures ontwikkeld. Voor mogelijke schade aan have en goed dekken we ons in met verzekeringen allerhande, om mogelijke relatiebreuken te ondervangen stellen we een huwelijkscontract op, om eventuele schadeclaims te ondervangen dekken verantwoordelijken zich in via een afkoopsom.
Ook op geloofsvlak is een hang naar zekerheid ons niet vreemd. Een geloofsbelijdenis kan functioneren als een set van stellingen over wie god is en wat hij – volgens het contract dat wij hem voorleggen - hoort te doen. Ook sacramenten horen soms thuis in die hoek: als ik god aan mijn kant weet, versterkt mij dat in mijn zinzoeken. En sommige geloofsgenootschappen lijken wel te beschikken over een rode telefoonlijn die hen rechtstreeks toegang geeft tot de bron, tot Jezus en tot de Vader zelf.
Maar voor een veilig pakket aan zekerheden moet je niet bij Jezus zijn. In het evangelie van vandaag horen we hoe Jezus dat soort denken ondergraaft.
Laten we het nu eerst stil maken in en rondom ons en bidden om mededogen
Bede om mededogen: “Zegening” (196)
Openingsgebed
Onnoembare en Nabije,
In ons hart en in ons leven is niets voor Uw ogen verborgen.
Beter dan wij onszelf kennen en meer dan wij toegeven, hebt Gij weet van
ons schamel geloof,
onze onstandvastige hoop,
onze weifelende liefde.
In onze kleinheid en om ons leven te redden
voorzien we ons van zelf ontworpen zekerheden
nemen we onze wensen voor werkelijkheid
rekenen we op de tempel die we zelf hebben gebouwd.
Leer ons vertrouwen op Uw woord
dat het geloof heil zal brengen
dat de hoop niet zal doven
dat uiteindelijk de liefde zal blijven.
Dit vragen we U in naam van Jezus, Uw zoon en onze broeder. Amen.
Lezing evangelie: Lucas 21,5-19
Acclamatie “Uw woord” (126)
Homilie
Maar voor een veilig pakket aan zekerheden moet je niet bij Jezus zijn.
In het evangelie van vandaag ondergraaft Jezus dat soort denken.
Op het moment dat de omstaanders de lof zingen van de tempel, stelt Jezus dat de tempel zal worden afgebroken. Hoeveel macht en zekerheid de tempel ook uitstraalt, hij is niet voor eeuwig. En daarbij gaat het niet enkel over het gebouw, over de plaats van samenkomst of van gebed. Het gaat over wat de tempel representeert: een strak denkkader, vaste rituelen, een geprivilegieerde groep bedienaren die alleenrecht claimen op gods-dienst.
De omstaanders geven zich echter niet snel gewonnen. Ook als Jezus spreekt over de verwoesting van de tempel, willen ze toch nog graag enkele zekerheden aan hun kant: wannéér zal het gebeuren? Welke tekenen zullen ons waarschuwen? Geef ons tenminste die zekerheden zodat we de controle behouden.
Met zijn afwijzing van geloof dat letterlijk of figuurlijk in beton is gegoten, voert Jezus ons terug naar de grondhouding van geloof die teruggaat op Abraham, de zwervende Arameeër, de vader van het geloof: wie Jahweh volgt, zal altijd een zwerver zijn, iemand die de eigen grond loslaat, die bereid is zonder verzekering de wereld in te stappen, zonder reistas, zonder een steen om je hoofd op te leggen. Klamp je niet vast aan zekerheden die je wellicht zelf mee hebt gecreëerd, is de boodschap.
Wie zo onthecht in de wereld staat, zal niet met applaus verwelkomd worden. Meer nog: wie zo leeft in het spoor van Jezus zal ook delen in zijn lot: als zijn volgeling zul je te maken krijgen met tegenstand: vervolging, opsluiting, haat, … en dat “omwille van mijn naam”. Wie – in het spoor of in de geest van Jezus - spreekt en handelt vanuit een zoektocht naar gerechtigheid, wie zijn kop boven het maaiveld uitsteekt met de aanklacht tegen ontmenselijking in al zijn vormen: hij zal storm oogsten. Hij zal de machten van het kwaad uitdagen en de vernietigende krachten van de dood tegenkomen.
In plaats van zekerheid houdt Jezus ons vertrouwen voor: “Vertrouw op mijn woord” dat deze krachten van kwaad en dood niet het laatste woord hebben. Wat we vandaag en ook volgende zondagen in vaak apocalyptische taal horen over het einde der tijden, slaat wellicht minder op het einde van de wereld, dan op het einde van déze wereld waarin kwaad en dood regeren. Hoe hevig deze wereld zich presenteert als de échte werkelijkheid en tegenspartelt, hij is ten dode opgeschreven. Het einde ervan is trouwens al begonnen, zie je het niet? Zie je het niet in wat Jezus doet, zie je het niet in wat de velen die gerechtigheid en humaniteit nastreven en de nieuwe wereld mee vorm geven, doen: de moedige vrouwen in Iran, Navalny en zoveel andere critici van het regime in Rusland, de Congolese gynaecoloog Denis Mukwege, de dappere vrouwen in Afghanistan? Put daar vertrouwen uit!
Ook voor elk van ons is het aandeel weggelegd om die nieuwe wereld, dat Koninkrijk gods mee vorm te geven. De zekerheid dat hij zal doorbreken, staat niet in steen gebeiteld, komt er niet als een deus ex machina, komt niet zonder meer uit de hemel gevallen. Niet alleen voor de Tessalonicenzen en andere christengemeenschappen van het eerste uur maar ook voor ons zijn de woorden van Paulus bedoeld: verwaarloos niet wat je taak is op de plaats waar je leeft, maar ga aan het werk. Vertrouw er in deze tussentijd op dat god zelf de aanzet heeft gegeven en tegelijk dat de groei van het koninkrijk ook op jou appel doet.
Lied “Die er zal zijn” (524)
Muziek bij offerande
“Oergebaar” (lied 149)
Eucharistisch dankgebed: “Die naar menselijke gewoonte…” (150)
Onze Vader
Muziek bij de communie
Lied na de communie “Die mee gaat met mensen…” (317)
Slotgebed: idem als openingsgebed
Zegen
