24 september 2023 – 24e zondag Vergeving tussen mensen, met de mateloosheid van Gods liefde
A – Mt. 18,21-35
Frank Cuypers
Lezingen: Sir. 27,30-28,7; Ps. 103; Rom. 14,7-9; Mt. 18,21-35
Gongsignaal - Kruisteken + verwelkoming:
Goedemorgen beste mensen. Wij weten ons samen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Genade en vrede voor ieder van jullie. Welkom op deze mooie herfstzondag in de rustige en stille omgeving die schittert in de herfstzon. “Gezegend deze dag!” Wij zingen samen het openingslied nummer 103, en wij staan daarvoor recht.
Openingslied: 103 – Gezegend deze dag
InleidingHoe zou het nog zijn met het Team “Het Kookeiland”, de winnaars van de Kwis op het recente Fonteinfeest? Ik beeld mij in dat zij zich nog steeds in een toestand van gelukzaligheid bevinden, na het winnen van een volle aflaat en kwijtschelding van schulden. Het is hen van harte gegund na hun glansprestatie. Over vergeving en omgaan met schuld gaat het ook in de lezingen van vandaag. Niet in het kader van een wedstrijd en eerste prijs, maar als een opdracht voor mensen. De opdracht om elkaar te vergeven vanuit de kracht en het besef dat God ons in het leven heeft geroepen en ons elke dag aanneemt zoals we zijn.Laten we daarom deze viering beginnen met ons voor God open te stellen en Hem om zorg en nabijheid vragen.
Vergeving: 412 – Wat ik gewild heb
Openingsgebed
Het is uw Naam
Die mensen nieuwe moed gaf
Om het leven aan te gaan,
Want Gij ging hen voor.
Het was uw Naam
Die mensen verbond
Om te bouwen
Aan een thuis voor elkaar.
Het is uw Naam
Die nog over ons
Wordt geschreven,
Als een hoopgevend woord
Om niet te versagen,
Als een genadig licht
Om niet te verdwalen.
Schep ons ruimte
Voor uw toekomst.
Gun ons de lange adem
Om te bouwen
Aan een wereld waar
Uw Naam ronduit kan wonen
Ons allen tot zegen. (S. de Vries, Bij gelegenheid I, p. 188)
Lezingen : Evangelie
Tussenzang: 574 – Wij bidden U om vrede
Homilie
Je moet al wat doorzettingsvermogen hebben om tegenwoordig de actualiteit te blijven volgen want veel opbeurend nieuws valt er niet te rapen. Wekelijks hoor of lees je berichten over verkeersongevallen waarbij onschuldigen worden aangereden door een chauffeur onder invloed. Wekelijks hoor of lees je berichten over partnergeweld. Er was de zaak Sanda Dia. Sinds anderhalf jaar is de oorlog in Oekraïne een vast onderwerp, en door deze oorlog zijn vele andere conflicten in de wereld verdrongen uit het nieuws, maar ze gaan wel onverminderd door. Ook het misbruik in de kerk kan in deze opsomming niet ontbreken. En ik sluit het rijtje af met de sociale media, die vaak vergaarbakken van leugens, haat en wrok zijn, en overal in de maatschappij slachtoffers maken. Hoe moeten we hier als maatschappij mee verder? In het boek Wijsheid van Jezus Sirach lezen we hierover: Wrok en woede zijn iets afschuwelijks: alleen een zondaar blijft ermee lopen. En in het evangelie van vandaag hoorden we de oproep van Jezus om te vergeven: tot zevenmaal zeventigmaal. Hoe moeten we hiermee aan de slag? Ik hoorde in de loop van de week een interessant interview op de radio met Stanislas Eskenazi. Eskenazi was op het recente proces over de aanslagen in Zaventem en Maalbeek de advocaat van Mohamed Abrini, “de man met het hoedje”. Hij legde in het interview heel veel nadruk op het belang van het formaat van het assisenproces: zowel de vorm van de confrontatie tussen daders en slachtoffers als het aspect van de lange duur van het proces. Beide elementen, confrontatie en duur, waren volgens Eskenazi essentiëel voor de verwerking van de gebeurtenissen door de schuldigen en slachtoffers. Hij duidde er ook op hoe er doorheen het proces, en buiten aandacht van de media, op een of andere manier een toenadering ontstond tussen daders en slachtoffers waarbij soms zelfs sprake kon zijn van een zekere verzoening. Een ander mooi voorbeeld van daders en slachtoffers die met elkaar samenkomen om te zoeken naar een toekomst vond ik in de Waarheids- en Verzoeningscommissie uit Zuid-Afrika, onder leiding van bisschop Desmond Tutu, op het einde van de vorige eeuw. Deze commissie benadrukte dat de weg naar vergeving en heling alleen open komt te liggen als slachtoffer en dader elkaars menselijkheid kunnen erkennen. Tijdens de processen was er vergeving voor daders als zij alle verhalen van pijn gehoord hadden en zijzelf hun daden opbiechtten. Het was een langdurig proces, maar de waarheidscommissie wordt internationaal gezien als een groot succes, en speelde een sleutelrol speelde in de Zuid-Afrikaanse democratische transitie.
Twee elementen zijn essentiëel in beide voorbeelden. Er is enerzijds het aspect tijd en geduld. Vergeving vragen kost tijd. Het is een proces: onder ogen zien wat je gedaan hebt, de pijn bij de ander zien, erkennen en daar berouw over hebben; zelf benoemen en belijden wat je verkeerd deed, vergeving vragen, schade herstellen. Hetzelfde geldt voor vergeven: ook dat is een levensproces, geen bepaald moment in de tijd.En er is anderzijds het “samenwerken”: daders en slachtoffers werken samen aan het proces van verzoening en vergeving. Hierover lezen we wij Levinas: “vergeving is in de eerste plaats een zaak tussen slachtoffer en dader, tussen mensen, als intermenselijke verhouding. Niemand, zelfs God niet, kan vergeven wat ik mijn naaste heb misdaan.” Met deze uitspraak komt Levinas op voor de integriteit van het slachtoffer. Als God een misdaad zou kunnen vergeven terwijl de medemens die het slachtoffer van die misdaad is, onverzoend blijft, is dat pure gewelddadigheid. Alleen het slachtoffer zelf heeft het recht om aan te geven of, en wanneer er sprake kan zijn van vergeving. Dat is geen tekortschieten van de goddelijke verzoening, maar het gaat om de integriteit van de menselijke verantwoordelijkheid die gehandhaafd moet blijven. De kernboodschap van Levinas is: “Vergeving is in de eerste plaats een zaak tussen slachtoffer en dader, tussen mensen”. Geen simpele opdracht. En de opdracht van Jezus in het evangelie maakt de zaak nog moeilijker: “Niet tot zevenmaal toe, zeg ik je, maar tot zeventig maal zeven”. Altijd “moeten” vergeven lijkt een bovenmenselijke, onmogelijke taak. Maar, is vergeven wel iets dat wíj moeten presteren? Waarbij wij ons wellicht tot een bovenmenselijke inspanning zouden moeten dwingen? Laten we de parabel in het evangelie wat van naderbij bekijken: het gaat over de wederkomst van een Heer. Over rekenschap, vergeving en kwijtschelding. Opvallend is de grootte van de schuld van de eerste dienaar. Tienduizend talenten komt overeen met ongeveer 20 miljard euro. Kunt u zich voorstellen dat u dit iemand schuldig bent? Aan €3000 per maand moet u iets meer dan 550.000 jaar werken om dit bedrag af te betalen zonder er zelf van te leven. Een absurd bedrag. En dat wordt kwijtgescholden. De Heer in de parabel staat natuurlijk voor God. De dienaar is ieder mens. U en ik. Wat is de schuld die de mens heeft? Het is het leven dat ons gegeven werd. De wereld en de plaats waar wij leven mogen om voor te zorgen. Het zijn de medemensen die ons toevertrouwd zijn. Het is de liefde van Christus die ons heeft verlost en het eeuwig leven schenkt. Het is ons gegeven. Het werd ons toevertrouwd. De schuld is daarbovenop ook de zonde die ik bega tegen de Heer die mij het leven gaf en het eeuwig leven belooft; de zonde die ik bega waardoor ik de medemens gebruik en hem tekort doe; de zonde die ik bega door niet zorgzaam om te springen met de wereld die mij gegeven wordt.De parabel uit het evangelie van vandaag geeft ons een beeld van Gods goedheid. Die is mateloos. God is een barmhartige God die elke keer nieuwe kansen geeft aan wie zich klein en nederig tot hem keert en hem vraagt om vergeving. Het gaat om een geschenk dat je leven in zijn totaliteit raakt en daarop kan je enkel maar antwoorden met erkenning, met dankbaarheid en het bezingen van Gods goedheid. En met vergeving. Laat ons verder leven vanuit de mateloze barmhartige goedheid van God én haar gul delen met onze medemensen. Tot zeven maal zeventig maal.
Stiltemoment
Voorbeden – Keervers: 123 – Keer U om
Vergevingsgezindheid staat in het leven van Jezus
met een sterretje genoteerd.
Wij doen er goed aan dat voorbeeld te volgen
omdat ons leven anders nauwelijks leefbaar is.
En hoe vaak dan? vroeg Petrus.
“Niet zeven keer, maar zeventig maal zeven keer.”
Daarom vragen ook wij: Keer U om ....
De kracht om vergeving te kunnen schenken
halen we niet uit onszelf.
Die komt van God,
die ons als eerste heeft liefgehad.
Wij kunnen slechts proberen
iets van die liefde van God te weerspiegelen
in onze vergeving aan anderen.
Daarom bidden wij: Keer U om ....
Als een Goede Herder
keert God zich nooit af van een verdoold schaap.
Zijn vergeving sluit niemand uit,
tenzij die ene die weigert anderen te vergeven.
Vergiffenis weigeren
is verraad plegen tegenover Gods barmhartigheid.
Daarom vragen wij: Keer U om ....
Offerande: Kaarsjes (muziek: CD Chants de la prière à Taizé – Adoramus te, o Christe – Track 2)
Bij de gaven: 149 – Oergebaar
Groot Dankgebed: 153 – Verschenen is de mildheid
Communie (muziek: Haendel – Concerto no 6 in B flat major for harp HWV294 –Allegro moderato – nr 23)
Communielied: 527 – Leer van de liefde
Gebed
God, onze Vader,
Gij zijt barmhartig en genadig.
Gij vergeeft ons
zonder rekening te houden met de omvang van ons kwaad.
Wij bidden U:
geef ons de geestkracht om U na te volgen.
Dat wij niet hard en ongenaakbaar,
maar mededogend door het leven gaan.
Laat ons leven uit uw hand,
elke dag opnieuw. Amen.
Zegen + aankondiging kerkberaad
