1e zondag van de Advent (2023) - WEES WAAKZAAM.
Lut Saelens
Begin van de viering:
Gong en in stilte ontsteken van de eerste adventskaars.
Met het ontsteken van de eerste adventskaars willen we in deze donkere tijd van het jaar wat licht brengen daar waar het donker is in het leven van mensen in oorlog, op de vlucht, of bij mensen die in armoede leven. We vragen ook om licht in ons leven om helder te zien, om waakzaam te zijn en om, waar nodig, het zwijgen te verbreken, zoals straks in de klimaatmars in Brussel.
We staan recht en zingen:
Lied 221, Dat wij als wachters op de muren zijn.
Verwelkoming en introductie adventsthema Welzijnszorg:
Met de campagne: ‘De strijd tegen armoede winnen we samen’ vestigt Welzijnszorg onze aandacht op het belang van structurele armoedebestrijding en wil het die zo hoog mogelijk op de politieke agenda krijgen. Armoede heeft een negatief effect op gezondheid, onderwijskansen, kansen op waardig werk en op een goede woning. Mensen die kwetsbaar zijn kennen hun rechten soms niet eens en krijgen zo niet steeds de dienstverlening waar ze recht op hebben en die nodig is om hen sterker te maken en eigenaar van hun eigen leven. Strijd tegen armoede veronderstelt alertheid voor het probleem. Aandachtig kijken en luisteren naar mensen in armoede met de ogen en oren van ons hart, leidt tot solidariteit op alle niveaus. Waakzaamheid, niet vanuit een houding van achterdocht, maar als voortdurende liefdevolle aandacht, is ook het thema van het evangelie van vandaag en van deze viering.
Gebed
Jij die je laat raken door wat mensen wordt aangedaan.
Jij die steeds aan de kant stond van de verslagene, de kwetsbare, de machteloze.
Jij die ons doet geloven dat machtsmisbruik en onrecht nooit het laatste woord hebben.
Strijd en sta aan de zijde van de vele mensen die vandaag geen toekomst zien,
ontgoocheld, miskend, kwaad en zonder hoop
Omring hen met uw liefde en troost doorheen de mensen die hen omringen.
Inspireer gezagdragers in de politiek, vakbonden, bedrijfsleven opdat ze zich ten volle zouden inzetten om deze verslagen mensen opnieuw wat toekomstperspectief te bieden.
Opdat ze terug in hun eigen kracht zouden kunnen staan.
Laat je licht schijnen in de duisternis zodat ze ooit weer tekenen van hoop mogen zien.
Wij vragen u van ganser harte, verhoor ons Heer.
Lied 316: Deze wereld omgekeerd (of, indien onvoldoende gekend: 319: Woestijnlied: Gij die ons hebt gezocht)
Inleiding tot de lezing
Onlangs zag ik de film ‘The Old Oak’. Met veel empathie voor alle betrokken partijen schetst de 87-jarige regisseur Ken Loach de turbulentie in een vroeger mijnstadje in het noorden van Engeland, wanneer er in 2016 een aantal Syrische gezinnen arriveren. Mensen die alles hebben moeten achterlaten worden gedropt tussen mensen wiens leven verre van rooskleurig is. De mijnen zijn gesloten, hun stad is economisch een puinhoop, de prijs van hun huizen, hun enige financiële buffer, is ingestort. Met lede ogen zien zij hoe de nieuwkomers hulp krijgen om een nieuw leven op te bouwen terwijl zijzelf het gevoel hebben door iedereen vergeten te zijn. Eerder dan hun pijlen te richten op het falende beleid, zien de bewoners de Syriërs als een bedreiging, niet alleen van het weinige dat zij hebben, maar ook van hun eigen gebruiken en cultuur. De kloof tussen de twee groepen lijkt niet te overbruggen. Maar twee mensen laten zich niet meesleuren door de collectieve waan: de eigenaar van The Old Oak, een PUB die er vervallen bijligt, en een Syrische vrouw. Zij kijken met andere ogen naar de mensen uit de twee groepen en zien wat hen met elkander verbindt. Beide groepen zijn immers slachtoffer van financiële machten en geopolitieke interesses. De twee slagen erin om een gezamenlijk initiatief op te starten: het zaaltje achterin de PUB wordt opgeknapt door klussers uit beide groepen en twee keer per week worden Syrische en Engelse maaltijden klaargemaakt met ingezameld voedsel. Met vallen en opstaan groeien de twee groepen zo naar elkaar toe. Met zijn film toont Loach solidariteit als alternatief voor populisme en racisme. Een dergelijke houding veronderstelt dat men anders naar de werkelijkheid kijkt, alert en met de ogen van het hart. Zoals Jezus ons heeft voorgeleefd.
554: Voor mensen die naamloos…
Marc 13,33-37
Homilie:
De tekst komt in het evangelie van Marcus net voor het lijdensverhaal. Jezus weet dat Hij weldra zal vertrekken en geeft zijn leerlingen een niet mis te verstane boodschap in de vorm van een verhaal: bij het verlaten van zijn huis heeft de Heer aan zijn dienaars de zorg ervoor overgedragen. We moeten zo goed mogelijk zorgen voor het huis van de Heer, voor de aarde, met alles en allen die daartoe behoren. Dit veronderstelt dat we waakzaam zijn, met voortdurende aandacht voor wat er nodig is en hoe wij daar kunnen toe bijdragen. Ieder vanuit zijn mogelijkheden.
Jezus richt zich in het bijzonder tot hen aan wie hij 'het beheer van het huis' heeft toevertrouwd: de leidinggevenden. Zij dragen een grote verantwoordelijkheid. Zij moeten alert zijn voor wat er in de gemeenschap gebeurt, voor de kansen die zich aandienen, en voor wat de eenheid bedreigt.
De Heer kan elk ogenblik thuiskomen en zich tonen in ieder die onze hulp nodig heeft of appel op ons doet. In het evangelie van vorige week lazen we: ‘Alles wat jullie gedaan hebben voor een van de onaanzienlijksten van mijn broeders of zusters hebben jullie voor mij gedaan’.
In de advent worden we uitgenodigd om afstand doen van wat een belemmering vormt om werkelijk waakzaam te zijn. Een waakzaam leven is een leven waarin je verder kijkt dan de waan van de dag of je eigen prioriteiten. Alert zijn met mededogen voor de mensen: recht doen aan wat ze zijn maar ook aan hun capaciteit om te evolueren en te veranderen. Aan de levenskracht die diep in elk van ons schuilt. In staat zijn het oneindige achter het eindige te zien, het grenzeloze achter het begrensde, het eeuwige achter het tijdelijke. Het brengen van het hart in onze aandacht verhindert onze blik om enkel stil te houden bij wat we zien op het eerste zicht.
Onlangs hielp ik een dakloze vrouw bij het sorteren van haar kleren en wat ander gerief en de verhuis ervan naar een veilige bergplaats. Ordenen bleek voor haar gewoon alles nog eens op een andere manier door elkaar halen. Weldra zag de bergruimte eruit alsof er een tornado was doorgegaan. Hoe groter de chaos hoe groter mijn ongeduld werd. Ze moet dit gevoeld hebben want ze geraakte nog meer in de war. Plotseling kantelde iets in mij en ik zag een heel ander mens als ik naar haar keek. Ik zag haar niet langer als een hopeloos geval waar men in de sociale sector ook geen raad mee wist. Ik zag een mens die ondanks haar zware leven als dakloze toch de moed niet verloor of er de brui aan gaf. Ik besloot te stoppen met raad te geven en in de plaats daarvan haar te zeggen hoezeer ik bewonderde dat ze de moed niet opgaf. Op slag stond ze meer open voor mijn manier van ordenen en liet ze mij toe haar te helpen.
In de grote tradities wordt spiritueel leven gezien als een tocht naar de plaats van het hart, een tocht naar binnen: de plaats waar alle mogelijkheden van de mensen geïntegreerd worden, maar ook de “plek van God” de plek van contemplatie van de Absolute Realiteit. Waakzaam omgaan met mensen en dingen vraagt dat dat we onze blik niet laten vertroebelen door aannames, etiketten, of projecties van onszelf in anderen. Onze opdracht in dit leven zal er dan in bestaan om ons hart langzaam te ‘zuiveren’, opdat het kan leren zien, zonder bescherming, zonder transfer, met een onschuld die het mogelijk maakt dat de mens en de wereld zich in ons weerspiegelt als in helder water. Daar kan ik het goddelijke, de kracht in iedere mens, ontmoeten, ook en vooral in de meest kwetsbare. Pas dan ‘zeggen’ we niet enkel meer dat we broeders en zusters zijn, maar voelen we het in het diepste van ons hart en gedragen we er ons naar. Niet vanuit plichtsbesef maar vanuit een diep-menselijk medeleven, zoals die twee mensen in de film van Ken Loach.
Aanbrengen van de gaven.
Tafelgebed: 160
Na de communie: Lied 219: Wakend uitzien. Als wij mensen zijn voor het licht geboren…
SLOTBEZINNING: MOETEN EN MOETEN
Ook al staan we erg op onze vrijheid,
hebben we een broertje dood aan ‘moeten’,
toch neemt het aantal wetten, regels en afspraken
toe met de dag.
Samenleven heeft iets van een contract: rechten en plichten die moeten worden nageleefd.
Recht moet geschieden, wet is wet. Zonder pardon.
Er is ook een ander moeten,
dat van het ‘niet anders kunnen’.
Het ‘moeten van de liefde’ heet het ook.
Naakten kleden, hongerigen voeden, voor ieder een betaalbaar dak boven het hoofd, armoede ook structureel bestrijden. Dit moeten heeft met verbondenheid van doen met verantwoordelijkheid ook,
in alle vrijheid.
‘Moeten en moeten’, het staat ons beiden te doen.
Samenleven vraagt om afspraken,
om een wet, om een contract.
Maar het samenleven wordt pas leven als verbondenheid er vorm krijgt,
als het ‘moeten van de liefde’ handen krijgt en voeten.
Als de verdrukte en verknechte medestanders voelt die willen vechten.
Niet omdat het leuk of prettig is,
maar omdat ze ervan overtuigd zijn dat dit ‘moeten’ leven geeft
en leven doet, in alle vrijheid.
Kris Buckinx uit ‘Op het andere been’
Zegen
