Drievuldigheidszondag “ik zal er zijn voor jou”
Geert Craps
Openingslied 104
Welkom
Op Hemelvaartsdag zei Marcel de voor mij behartenswaardige woorden: “Het verhaal over de tenhemelopneming van Jezus is een mythisch verhaal en wil ook als zodanig worden begrepen. We moeten het niet ‘ontmythologiseren’ door een gemakkelijke hedendaagse uitleg, maar het erkennen in zijn mythische kracht.” Het plaatste de Hemelvaart voor mij plots in een begrijpelijk licht. Vandaag vieren we een feest waarvan de oorsprong naar mijn gevoel nog verder gaat dan het mythische: over de Drievuldigheid staat er zelfs geen verhaal in het Nieuwe Testament: het idee van een drie-ene God bestond nog niet toen de evangelies werden geschreven. De Drievuldigheid is een theologisch antwoord op een probleem dat het vroege christendom tegenkwam, omdat het absoluut wou passen in de Griekse opvatting over hoe de wereld in elkaar zat. Dus moeten we dat vieren, heeft er eens iemand gedacht. En zo zitten we er nu mee, met iets dat zelfs de mythische kracht te boven gaat. Het blijft duister voor mij. Laten we daarom maar een openingsgebed bidden om inzicht en licht…
Openingsgebed
Laat dit een uur zijn
Waarin ons hoofd en ons hart,
Wie wij zijn en wat wij doen
Ons overgeeft aan u, Gij, liefde zelf
Laat dit een uur zijn
Waarin wij ons op U richten
Om onszelf te hervinden,
Elkaar te zien
Onze weg te weten.
Laat dit een uur zijn
Dat ons bevrijdt
Van de daden, de woorden, de gedachten
Waarmee wij U en elkaar bezeren.
Wees hier aanwezig
En laat uw liefde stralen door ons
En ons hart verruimen,
Nu en altijd.
Inleiding op de lezingen
Het is voor sommigen allicht leuk om te filosoferen over de drie-eenheid. Mijn schoonbroer, die sterrenkundige en wiskundige is, zegt bv.: de enige manier waarop de unie van drie verzamelingen even groot is als de drie verzamelingen afzonderlijk, is als ze oneindig zijn.
Boeiend om over te denken, maar zoals Jef zich vorige week ook al afvroeg: spoort dit wel met mijn dagelijkse levenservaring? Om er vandaag toch wat drie-eenheid in te houden, ga ik mij beperken tot de drie voorgeschreven lezingen van vandaag. Daarbij geef ik telkens een kort commentaar over een van de personen van de Drievuldigheid, en bezinnen we ons met een kort stukje muziek. En het spoort, denk ik.
Acclamatie 124 “Open de woorden”
1. Uit het boek Exodus (Ex. 34,4b-6.8-9)
In die dagen besteeg Mozes ‘s morgens vroeg de Sinaï, zoals de Heer hem bevolen had. De twee stenen platen nam hij mee. De Heer daalde neer in een wolk, kwam bij hem staan en riep de naam van de Heer uit. De Heer ging hem voorbij en riep: “De Heer! De Heer is een barmhartige en medelijdende God, groot in liefde en trouw.” Onmiddellijk viel Mozes op zijn knieën en boog zich neer. Toen sprak hij: “Och Heer, wees zo goed en trek met ons mee. Dit volk is wel halsstarrig, maar vergeef toch onze misdaden en zonden, en beschouw ons als uw eigen bezit.”
Commentaar
In de tijd dat Exodus werd geschreven, waren goden die wezens die wellicht wel aanroepbaar en benaderbaar waren, maar uiteindelijk toch hiërarchisch boven de mensen stonden, in een soort willekeurige, onkenbare machtsrelatie. In dit fragment van exodus is de vaderlijke God aanwezig: “ik zal er zijn” is zijn naam, hij is de barmhartige, genadige, rijk aan liefde en aan trouw, die naast Mozes komt staan, en meegaat. Na duizenden jaren voelen en denken over God zijn wij westerse, eenentwintigste-eeuwers allang voorbij het idee van een soort supermenselijk opperwezen. Vastleggen, definiëren, laat staan bewijzen of en wat God is, daarvan beseffen we dat het onze pet te boven gaat, en eigenlijk ook niet de essentie is. Wat we wel weten en ervaren, is dat onze naaste zich geliefd en betrouwd voelt als wij zelf tegen die naaste zeggen: “ik zal er zijn voor jou”. Dan wordt de vaderlijke God een beetje aanwezig tussen ons.
Lied: “O Heer God, erbarmend, genadig lankmoedig”
2. Uit de tweede brief van Paulus aan de Korintiërs (2 Kor. 13,11-13)
Liefste broeders en zusters, laat alles weer goed komen, neemt mijn vermaning ter harte, weest eensgezind, bewaart de vrede, en de God van liefde en vrede zal met u zijn. Groet elkander met de heilige kus. U groeten al de heiligen. De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de gemeenschap van de heilige Geest zij met u allen. Amen.
Commentaar
Drievuldigheidsdag is zo’n beetje de samenvatting van de hele Paasperiode: met Pasen vieren we de Zoon die zich volledig geeft, met Hemelvaart zijn vereniging met de Vader,, met Pinksteren de Geest die ons bezielt. Ik blijf het toch verkwikkend vinden om dat hier als gemeenschap te vieren. Natuurlijk kun je lezen en je bezinnen in je eentje, en daardoor je leven verrijken, maar om dat in een gemeenschap te doen is toch nog iets anders. “Ik zal er zijn voor jou" kan toch niet anders dan samen zijn?: dat is geestig, geestdriftig, begeesterend, geestverruimend zelfs. De gemeenschap van de Geest en de goddelijke liefde noemt Paulus in een adem. De adem van de Geest.
Lied: 140 Veni Sancte Spiritus
3. Uit het evangelie van Johannes (Joh. 3,16-18)
“Zo zeer heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem gelooft, niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben. God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gezonden om de wereld te oordelen, maar opdat de wereld door Hem zou worden gered. Wie in Hem gelooft, wordt niet geoordeeld, maar wie niet gelooft, is al veroordeeld, omdat hij niet heeft geloofd in de Naam van de eniggeboren Zoon van God.”
Commentaar
Het fragmentje dat we net gehoord hebben is het laatste deel van het verhaal over Nicodemus, de Joodse schriftgeleerde die in het holst van de nacht naar Jezus toekomt, en de raad krijgt om opnieuw geboren te worden. Is het u ook opgevallen dat er in de drie lezingen van vandaag het woord liefde of liefhebben telkens terugkomt? De kern van een Christelijke houding is volgens Johannes dat liefhebben centraal staat. De liefde die God zelf is, is realiteit geworden in de figuur van Jezus. Niet de regeltjes en het oordeel daarover zijn de essentie van zijn boodschap, maar je houding in het volle leven; dat is opstand. Dat is wat die ene ons heeft voorgeleefd: “ik zal er zijn voor jou” is niet alleen een naam, het werd realiteit in hem, en wordt kern van ons wezen, elke dag.
En dan een laatste gedachte: door de Drievuldigheid zegt de kerk ons: Gods aanwezigheid in de geschiedenis, als Vader, Zoon of Geest is niet aan tijd of plaats gebonden. Als de Zoon en de Geest net zo eeuwig God zijn als de Vader, zijn ze er altijd en overal al geweest en zullen ze er altijd voor ons zijn. De Drievuldigheid verruimt onze blik dus ook op de wereld: de goddelijke vonk is altijd in alles en allen aanwezig. Het is een beleefde vraag om respect en nederigheid, die Drievuldigheid. En het spoort.
Lied: 143 Onze weg
Offerande
- Muziek
- 149
Groot Dankgebed 151 Christus de gestalte van God
Communie
- Muziek:
Communielied 537 Zingt van de Vader
Slotbezinning
Gij hebt onze hand gevraagd en wij aarzelen.
Gij straalt uw licht over ons uit
en wij verbergen ons in kilte, in schemer.
Gij hebt U gewaagd aan onze dood,
maar wij geloven onze oren niet.
Gij drukt de aarde aan uw hart
tot zij vervuld is van uw barmhartigheid
maar wij durven zover niet te denken.
Houd dan toch aan ons vast
blijf ons aanvuren door uw Zoon
blijf ons verwarmen met uw Geest
verwarren met uw eigen liefde
totdat het lied in ons wil bloeien.
