23e zondag (2023): Waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden
Herman Wouters
Inleiding
Ettelijke jaren geleden (1985) ging ik naar een optreden van Will Tura op Marktrock. Ik stond op de Oude Markt naast een papa met een dochter die allebei luidkeels mee joelden: “Vergeet Barbara, ze verdient jouw liefde niet.” Na een zekere aarzeling zong ik de volgende keer het refrein ook mee. Dit creëerde iets tussen ons: we zongen samen met heel de massa en met Will Tura dat we Barbara moesten vergeten. Dit resulteerde in een deugddoend wij-gevoel. Blijkbaar beantwoordt het zoeken naar dat wij-gevoel aan een fundamenteel menselijke behoefte, iets dat ons ego overstijgt. Dit verklaart het enthousiasme waarmee heel veel mensen deelnemen aan muziekfestivals of aanwezig willen zijn bij sportwedstrijden.
In het evangelie van vandaag geeft Jezus enkele richtlijnen over hoe we in een gemeenschap met mekaar moeten omgaan. De tekst eindigt met de merkwaardige woorden: “Waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden”. Die zin refereert - denk ik - naar dat overstijgende gevoel dat kan ontstaan wanneer mensen samen zijn. Hoe kunnen we deze gedachte beter begrijpen, hoe kunnen wij deze realiteit beleven. Wat zijn daar mogelijke consequenties van? In ieder geval is de beginsituatie duidelijk: ook wij zijn hier in Jezus naam samen, voorlopig nog met meer dan twee of drie, want zonder die man van 2000 jaar geleden zouden we hier niet zitten.
Lied 510 Wees hier aanwezig
Lezing Mattheus 18, 15-20
Homilie
Waar twee of meer mensen zich de levensstijl van Jezus eigen maken, d.w.z. hun menselijkheid steeds meer laten doordringen van zijn geest, gebeurt er iets groots: de Verrezen Christus komt aanwezig in hun relatie. Wanneer we hier op zondag samen komen in zijn naam, willen we in de viering Jezus herdenken: zijn bestaan, zijn inspiraties, zijn Woord, zijn breken van het brood, enz… Maar ook in onze onderlinge relatie en in onze manier van omgaan met elkaar kunnen we God ervaren.
Gewoon ‘in zijn naam samen zijn’ is echter niet voldoende om zijn aanwezigheid te bewerkstelligen. Het is essentieel om persoonlijk op een liefdevolle manier aanwezig te zijn. Je moet actief meewerken aan een atmosfeer van wederzijdse liefdevolle betrokkenheid. Dit kan op verschillende manieren: de wijze waarop je mekaar begroet, hoe je je hart en je hoofd probeert leeg te maken om aandachtig te luisteren, hoe je spreekt of zwijgt, hoe je de ander verdraagt, vergeeft, oordelen en vooroordelen opzij zet…
Die wederzijdse liefdevolle houding waardoor er dus een vorm (sfeer) van aanwezigheid van Jezus ontstaat, is typisch voor de christenen of zou typisch moeten zijn bij de christenen Ook buiten deze sacrale ruimte, in het dagdagelijkse leven met de anderen kunnen we hem op deze wijze tastbaar maken, in onze partnerrelatie, in onze familie, in onze religieuze gemeenschap, in werkgroepen. Ubi caritas et amor, Deus ibi est. Een wederzijds liefdevolle relatie is dienstbare liefde, een begrijpende liefde, die je doet deelnemen aan het lijden, aan de angsten en aan de vreugde van de broeders. Een liefde, die alles verdraagt en alles vergeeft…
Nu kan het wel zijn dat jij wel je inspanningen doet om dit soort verhouding met de ander te creëren, maar dat die ander dat niet wil. Je bent echter alleen maar verantwoordelijk voor jouw kant, voor jouw liefdevolle houding wachtend op een mogelijk positieve reactie van de ander zoals die vader bleef wachten op zijn verloren zoon. Soms ben jij het die de wederzijdse liefde verbreekt. Daar is het zaak om jouw gemoed te keren (asap - as soon as possible) en actie te ondernemen om de breuk te herstellen. Bij mij zijn dat - wanneer ik naar mijn familie kijk - vaak erg stuntelige handelingen, maar die steeds goed ontvangen worden… zodat we weer verder kunnen.
De andere lezing van vandaag is een fragment uit de brief van Paulus aan de Romeinen waarin hij een gelijkaardige gedachtegang volgt.
Tweede lezing Paulus aan de Romeinen (13, 8-10). Wees elkaar niets schuldig, behalve liefde want wie de ander liefheeft, heeft de gehele wet vervuld. Want: “Pleeg geen overspel, pleeg geen moord, steel niet, zet uw zinnen niet op wat van een ander is” – deze en alle andere geboden worden samengevat in die ene uitspraak: “Heb uw naaste lief als uzelf”. De liefde berokkent uw naaste geen kwaad, dus de wet vind zijn vervulling in de liefde.
In hoofdstuk 15, vers 13 van zijn evangelie geeft Johannes aan welk de maat deze liefde kan of zou moeten zijn. Hij schrijft : “Er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden”. Eigenlijk zou die houding in ons steeds aanwezig moeten zijn in onze omgang met de medemens, met de naaste. Gelukkig kan je “je leven geven” op verschillende manieren interpreteren en gelukkig hoeft het meestal niet zo letterlijk te gebeuren. “Al bij al” valt het dan nog mee wanneer mijn vrouw me alleen maar vraagt of ik de kelder mee wil opruimen terwijl mijn ‘christen-zijn’ me feitelijk aanport “om mijn leven te geven”.
De aanwezigheid van Jezus kan je ervaren met “de zintuigen van de ziel” zoals iemand het ooit uitdrukte. Dit uit zich in een gevoel van sterke verbondenheid met de ander, met vrede in je gemoed, een sereniteit, een diepe vreugde, en een vernieuwde motivatie om als christen liefdevol verder te willen leven. Dit is de emotie die de Emmaüsgangers mogelijk beleefd hebben toen ze uitriepen: “Brandde ons hart niet, toen hij bij ons was”. Dit zou ook het effect kunnen - zelfs moeten - zijn van deze samenkomst met effecten in de rest van de week: een soort herbronning waardoor de inspiratie van Jezus terug levendig geraakt in ons gemoed en we de kracht krijgen om in de volgende dagen (uren) verder te gaan met ons leven als christen.
Ik ben lid van Logia, een groep mensen die het christelijke gedachtengoed meer aanwezig willen brengen in de media. Met de groep van Leuven komen we maandelijks bijeen in een zaaltje van het Park Inn Hotel net achter het station van Leuven. We wisselen van gedachten en ondernemen acties. Het is een erg aangename groep van fijne mensen en er heerst een wederzijds liefdevolle sfeer. We komen eigenlijk samen in de naam van Jezus en je zou bijgevolg kunnen stellen dat deze zin uit Mattheus van toepassing is en er een zekere aanwezigheid van Jezus in ons midden is.
Toen ik enige tijd geleden na een Logia-bijeenkomst rond 21 uur naar buiten stapte naar mijn fiets op de fietsenparking van het station, zag ik voor mij een oudere heer in een rolstoel die moeizaam voort pikkelde met zijn voet. Aan zijn rolstoel hingen enkele grote zakken. Ik stapte vlugger dan hij vooruit ging zodat ik hem eigenlijk voorbij moest steken om mijn vaart te behouden. Ik ben orthopedagoog, kwam net van een christelijke samenkomst en dus vond ik dat ik hem niet gewoon kon negeren en voorbijstappen. Ik moest op zijn minst toch voorstellen om hem te duwen. Daarbij maakte ik me wel de bedenking dat mensen met een fysieke handicap tegenwoordig toch nogal assertief zijn, vooral autonoom willen zijn en dat hij mijn hulp waarschijnlijk wel zou weigeren. Maar neen: hij antwoordde dat hij wel graag geduwd wilde worden.
Dan kwam het volgende probleem. De ingang van mijn fietsenparking lag maar 50 meter verder en mijn hulp was bijgevolg bijna niet de moeite. Mijn vorige viering, enkele maanden geleden ging o.a. over de evangelietekst “Wanneer iemand u vordert om 1 mijl met hem mee te gaan, ga dan twee mijl met hem mee”.Ik heb toen lang over deze zin gemediteerd en die woorden schoten in deze situatie – onvermijdelijk- terug in mijn hoofd. Ik kon dus niet anders dan hem te vragen tot waar hij moest gaan. De man antwoordde : “Tot aan het ING-bankkantoor, een 600 meter verder. Ik ben drie weken geleden uit mijn sociaal appartement gezet en ben momenteel dakloos. Ik slaap daar nu samen met een Afghaanse vluchteling. Van de bankdirecteur mogen we ’s avonds in het lokaal met de geldautomaten verblijven en dit tot de volgende ochtend. Er ligt tapis-plein en het is er warm.” Ik duwde de man dus verder tot aan het bankkantoor. In een flits zag ik plots ook dat hij maar één been had. In het kantoor ontmoette ik de Afghaanse vluchteling, iemand zonder papieren en ik sprak even met hem. Dan zag ik dat de gehandicapte man uit een rugzak een pakket met broodjes haalde om die met zijn makker te delen: “Ik ben zijn avondmaal gaan kopen,” zei hij. De hele situatie beleefde ik als een kort moment van verbondenheid tussen ons drieën met in mijn hart een zekere sereniteit en een vonkje van het Emmaüs-gevoel. Het leek me dat de geest van Jezus uit de Logia-samenkomst ook aanwezig kwam in deze toevallige ontmoeting nadien.
Ik denk dat we als christen geroepen zijn om - wanneer we van hier weggaan - van dit soort momenten mogelijk te maken. Tijdens de offerande en ook tijdens de communie luisteren we naar fragmenten uit de Bach cantate over de Emmausgangers: “Bleib bei uns denn es will Abend werden” maar laten we eerst hetzelfde thema bezingen in lied 212
Lied 212 Omdat hij niet ver wou
Tafelgebed lied 150
Communie Lied 568 Wij zoeken U als wij samen komen, hopend dat gij aanwezig zijt
Slotgebed
Heer God en Jezus in ons midden, wij zoeken u we wanneer we samenkomen.
Blijf ook in ons aanwezig na deze viering in de week die komt, in de dingen die we te doen hebben, vooral ook met de mensen die we zullen ontmoeten.
Moge zij onze liefde ervaren en onze bereidheid om onze eigen zorgen opzij te zetten omwille van hen.
We hebben nood aan uw genade en uw inspiratie, uw adem en uw geestkracht
om met hen uw verbondenheid te creëren en zo in onze omgeving - in deze woelige tijden van oorlogen en problemen allerhande- een glimp van uw koninkrijk zichtbaar te maken. ‘Bleibt bei uns’ en zegen ons daartoe.
