Viering Witte Donderdag 28 maart 2024
Jef Schoenaerts
Kapel anders opstellen: altaar dichterbij halen en de stoelen in twee (of drie)
concentrische cirkels daarrond plaatsen met in het midden een doorgangsruimte.
Bij het binnenkomen ontvangt iedereen een stuk brood dat hij meeneemt naar zijn plaats.
Opening met verwelkoming
Laten we ons hart en ons hele wezen openstellen voor onze god die wij begroeten als Vader, Zoon en heiligende Geest.
Breken van het brood: teken van onze dienstbaarheid
We zijn hier vanavond in ons hart verenigd met Jezus en zijn leerlingen op wat hun laatste maaltijd zou worden. Een vreemde mengeling van enerzijds vreugde om het samenzijn en anderzijds verwarring en droefheid om het nakend afscheid.
Een aantal woorden, een aantal gebaren van Jezus op die bewuste avond hebben de slijtage van de tijd overleefd en willen we in dit samenzijn in ons laten doordringen.
Het breken en delen van het brood met de boodschap “Doe gij evenzo” is één van die krachtige tekens. Bij een gesprek met een aantal mensen uit onze gemeenschap over wat Witte Donderdag voor hen allereerst betekent, werd dit breken en delen vaak aangehaald als oproep tot en uiting van dienstbaarheid.
Drie mensen getuigen op welke manier zij er willen zijn voor anderen, voor iemand anders. Bij hun getuigenis breken zij ook letterlijk het brood als symbool van hun dienstbaarheid. Na elke getuigenis zingen we telkens tweemaal het refrein “Ubi caritas et amor” : we geloven dat waar we er zijn voor elkaar “Deus ibi est”. Na de drie getuigen komen we zelf naar voor, breken daar het brood en delen het met de gemeenschap. Elk van ons kan bij dit gebaar in stilte invullen hoe hij er wil zijn voor iemand anders.
Ter afsluiting zingen we het lied “Geproefd, geleefd, herkend” (575)
Gebed
Onnoembare en Nabije
Niemand heeft U ooit gezien. Liefde is uw naam.
Brood des levens heet die knecht, die uw kind genoemd wordt, Jezus, kind uit Nazaret.
Liefde, zegt Gij, is te doen. Werk in ons, dat wij U doen. Licht ons op, dat wij U zien.
Dat wij leven wat geleefd moet. Dat wij doen wat moet gedaan:
recht voor ieder mensenkind, brood voor ieder kind van mensen, vrede en een nieuwe wereld.
En de dood zal niet meer zijn.
Dit vragen wij U, vandaag en morgen en in de eeuwen der eeuwen.
Amen.
Je de handen laten wassen
Volgeling van Jezus zijn, is zijn houding van dienstbaarheid aannemen, is er zijn voor de ander. “Doe gij ook zoals ik heb gedaan.” zegt Jezus na de voetwassing.
In dat volgeling zijn is er ook die andere kant die we minder in het licht brengen. In dienstbaarheid is er immers altijd iemand die geeft en iemand die ontvangt.
Hoe is het om de ontvangende partij te zijn? Dat lijkt op het eerste zicht makkelijk, comfortabel maar dat is het niet. Denk maar aan Petrus en zijn reactie op Jezus gebaar van de voetwassing: “… mijn voeten zult u niet wassen, nooit…”. De reactie van Jezus is heel scherp: “als ik jouw voeten niet mag wassen, kun je niet bij mij horen.”
Degene zijn die ontvangt, het is een positie waar een aantal mensen en groepen noodgedwongen bijna altijd in staan:
° mensen die bedlegerig zijn en bij alles hulp nodig hebben ook op hun meest intieme momenten,
° mensen met een vreemd klinkende naam die de moeizame tocht gaan om een woning te zoeken,
°vluchtelingen die zich niet welkom voelen en nauwelijks bed-bad-brood krijgen.
Mensen die krijgen, die voortdurend noodgedwongen moéten krijgen, die de hand openhouden, vaak moéten openhouden en afhangen van wat een ander hen geeft, mensen wiens dankbaarheid bovendien vaak evident verwacht wordt,…
Je opstellen als iemand die anderen nodig heeft om te komen tot het volle leven: ook dat is volgeling van Jezus zijn. Je laten raken door die ander als er een vraag van hem uitgaat, als hij jou een antwoord aanreikt. Niet hooghartig door het leven gaan alsof je alles zelf in de hand hebt maar gaan staan in de stroom liefde die je van elders wordt aangeboden.
Ook dat is volgeling van Jezus zijn. We kunnen vandaag Petrus achterna door ons in te schakelen in het ritueel van je letterlijk, fysiek te laten aanraken, door je de handen te laten wassen en ze te laten afdrogen.
Moment van handenwassing…
Twee schalen en twee kruiken met telkens twee personen: de ene persoon giet water over de handen, de ander droogt de handen af.
Instrumentale muziek “Hoop” van Louis van Dijk
Evangelielezing Joh. 15, 9-15
Toelichting bij het evangelie
Als Johannes over “liefde” spreekt, heeft hij het zeker niet over een gevoel uit de romantische hoek, een spontane opwelling die je ongevraagd overvalt maar ook snel kan verdampen.
Het gaat zelfs over meer dan de intimiteit en de vertrouwelijkheid die er tussen Jezus en zijn leerlingen zeker bestond, na drie jaar samen leven en samen beleven. De relatie reikt verder en dieper.
Jezus situeert de relatie in een soort driehoeksverhouding: de liefde ontspringt bij de Vader naar Jezus toe en stroomt via hem door naar zijn leerlingen waardoor die op hun beurt ook met elkaar verbonden raken.
Zo ontstaat er – tot bij ons - een nieuw zinsverband en een nieuw zijnsverband, een stroom van liefde met Gods liefde als onze bestaansgrond.
“God van Liefde, God van hoop, Gij, de grond van ons vertrouwen” zullen we straks zingen in het groot dankgebed.
Bij dit alles klinkt het ons eerder vreemd in de oren dat Jezus in deze laatste uren met zijn leerlingen meerdere keren spreekt over het “gebod” van liefde. “Mijn gebod is dat jullie elkaar liefhebben, zoals ik jullie heb liefgehad.” hebben we in de lezing gehoord.
Liefde is duidelijk niet vrijblijvend: ze kan best heel veeleisend zijn. Goede Vrijdag is dichtbij en herinnert ons daaraan. Liefde doet soms als een ongenode gast appel nop ons waarbij we de beker graag liefst zouden laten passeren. Wij blijven mensen met alle dubbelheid en verdeeldheid die daar bij hoort, met niet altijd eenduidige verlangens en bedoelingen, met nood aan gezien en bevestigd worden die het belangeloze soms doorkruist.
Wie weet heeft van de stroom van liefde die van God uitgaat, ervaart dat gebod niet als een krampachtig moeten maar als een opdracht, een zending een opgenomen zijn in dat grote liefdesverhaal dat god met ons wil aangaan. Daar zit wellicht de vreugde die Jezus diezelfde laatste avond meerdere keren toezegt aan zijn leerlingen. Moge die vreugde ook ons deel zijn.
Instrumentale muziek:” If ye love me” (Thomas Tallis)
If ye love me, Als je mij liefhebt,
keep my commandments, houd je dan aan mijn geboden.
and I will pray the Father, Dan zal ik de Vader vragen
and he shall give you another comforter, jullie een andere pleitbezorger te geven
that he may bide with you forever, die altijd bij je zal zijn:
e’en the spirit of truth. de Geest van de waarheid.
(Joh. 14, 15-17)
Eucharistisch gebed. “Liefde is de kracht die ons doorstraalt” (159)
Onze Vader (we nemen de arm vast van wie naast ons staat…)
Ruimte voor individuele intenties (met korte stilte tussenin)
Vredeswens
“Laat uw aangezicht over ons lichten”
Communie
Instrumentale muziek tijdens de communie (nog zoeken)
Lied “Neemt en eet met elkaar” (541)
Gebed
Onnoembare en Nabije,
In dit uur willen we Jezus volgen op zijn laatste tocht, op zijn weg naar het kruis.
Laat die weg ons eerder verontrusten dan ontroeren.
Laat die weg ons aandachtig maken voor de vele gezichten van het kwaad.
Laat die weg ons gevoelig maken voor het lijden van zoveel mensen en volkeren.
Laat die weg ons attent maken om er te zijn als anderen lijden.
Laat die weg ons stil maken opdat we u nabij weten.
Amen.
Het altaar wordt leeggemaakt.
Stilte….
